Yiyeceklerin manzarasının yalnızca iştah açıcı olmadığını, çevreyi muhafaza konusunda da büyük bir rol oynayabileceğini biliyor muydunuz? Yeditepe Üniversitesi Gastronomi ve Mutfak Sanatları Kısmı Lideri Prof. Dr. Sibel Özilgen ve grubu, yiyeceklerin görsel dokusunun tüketici davranışlarını nasıl etkilediğini araştırdı. Sonuç: Görsel dokuyu kullanarak hem karbon ayak izini azaltabilir hem de tüketicileri sürdürülebilir yiyeceklere yönlendirebilirsiniz!
En çarpıcı örneklerden biri, görsel dokusu katmanlı hale getirilen sütlaç. Bu formülle sütlacın karbon salınımı tam yüzde 31 azaldı. Üstelik bu sunum, tüketiciler tarafından daha çok tercih edildi.
“Tatmadan, Görünüşüne Bakıp Satın Alıyoruz”
Prof. Dr. Özilgen, yiyeceklerin görsel dokusunun tüketici seçimlerini büyük oranda etkilediğini söylüyor:
“Yumuşak, kıtır, çıtır ve köpüklü dokular tüketicilerin daha çok ilgisini çekiyor. Bu dokuları yanlışsız kullanarak daha etraf dostu yiyecekler tasarlamak mümkün. Böylelikle tüketicileri sürdürülebilir yiyeceklere yönlendirebilirsiniz. Gerçek kullanımdan birden fazla vakit anlaşılan yenildiği vakit bu dokuların beğenilmesi. Fakat bizim yaptığımız bir tat çalışması değil, bilişsel (cognitive) bir çalışma. Besinleri birden fazla vakit tatmadan satın alıyoruz. Süpermarkette, çevrimiçi siparişlerde yahut menülerde seçim yaparken daima görsellere dayanıyoruz. Beynimiz, bir gıdayı gördüğünde hafızamızdaki bilgilerle onu otomatik olarak algılıyor. Burada, yemeğin içindeki karbon salınımı yüksek olan ana materyalin ölçüsünü azaltırken, karbon salınımı daha düşük olan materyallerin farklı dokularını muhakkak kombinasyonlarla kullanarak katmanlı görsel doku dizaynları oluşturduk ve beynin besin algısını yönlendirmeye çalıştık. Hatta hafızamızda yer etmiş klâsik bir tat olan sütlaç üzerinde bile bu yaklaşım başarılı oldu. Böylelikle tüketicilerin sürdürülebilir tercihlere yönelmesini sağlayabileceğimizi gördük—hem de rastgele bir indirim yahut etraf dostu bildiri kullanmadan.”
Kabuk, Sap ve Kökleri Toprağa Geri Kazandırın!
Bir öteki enteresan bilgi ise besinlerden geriye kalan kabuk, sap, kök üzere artıklarla ilgili. Prof. Dr. Özilgen, örneğin birçok kişinin kızartarak değerlendirdiği patates kabuklarının kompost yapılmasının daha etraf dostu olduğunu söylüyor:
“Patates kabuğunu kızartırken harcadığınız su, başka gereçler ve güç, düşündüğünüzden daha fazla karbon salınımına ve kaynakların daha fazla tüketimine yol açıyor. Bunun yerine kompost yaparak toprağa geri kazandırın.”
Her Bitkisel Besin Pak Değil
Bitkisel besinlerin etraf dostu olduğu düşünülse de durum her vakit o denli değil. Prof. Dr. Sibel Özilgen, örneğin pirincin global ziraî metan emisyonlarının yüzde 30’unu oluşturduğunu hatırlatarak, seçimlerimizi daha dikkatli yapmamız gerektiğini vurguladı.
“2030’a kadar pirinç tarlalarından kaynaklanan sera gazı salınımının yüzde 60 artması bekleniyor. Bu nedenle şuurlu tercihler yapmalıyız.”
Yerel Eser Her Vakit Yanlışsız Seçim Olmayabilir
Yerel eserlerin mahallî halk ve iktisat için çok değerli olduğunu belirten Prof. Dr. Özilgen, ne yazık ki bunların her vakit etraf dostu olmadığını da hatırlatıyor. Şayet bu eserler teknolojiyle desteklenmiyorsa, yanlış tarım uygulamaları yüzünden daha fazla karbon salınımına yol açabiliyor.
“Mükemmel Görünmeyen Eserlere Öncelik Verin”
Gıda güvenilirliği açısından risk taşımayan, lakin imaj açısından dezavantajlı olan besinlere da dikkat çeken Prof. Dr. Özilgen, şunları kaydetti:
“Görünüşü eksiksiz olmayan meyve ve sebzelerin kesinlikle besin tüketim zinciri içine katılmasının teşvik edilmesi gerekiyor. Tüketicinin bu bahiste bilinçlendirilmesi ve alternatif formüller konusunda eğitilmesi çok değerli. Çalışmalarımızda bizim de kullandığımız üzere, örneğin, yumuşamış bir muz, ezilmiş bir armut, kararmış bir patlıcan, kıtırlaşmış ekmek, tat ve dokularından faydalanarak sürdürülebilir reçeteler oluşturmak için kullanılmalıdır. Ayrıyeten, son kullanma tarihi yaklaşmış olan besinler öncelikli olarak satın alınmalı ve tüketilmelidir. Bu noktada en büyük vazife bu bahsin irtibatını yapacak olan yetkililere, besin mühendislerine ve eğitimli şeflere düşüyor.”
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
