Karaciğerin en yaygın kanseri olarak gösterilen hepatoselüler karsinom (HCC) dünya genelinde süratle artıyor. Tıbbi otoritelerin “sessiz fakat ölümcül bir pandemi” olarak tanımladığı problemle ilgili The Lancet mecmuasından yayınlanan yeni bir çalışma çarpıcı dataları ortaya koydu. Araştırmanın karaciğer kanserlerinin yüzde 60’ının önlenebilir olduğunu gösterdiğini belirten Yeditepe Üniversitesi Hastaneleri Genel Cerrahi Uzmanı Doç. Dr. Veysel Umman: “Yeni veriler, karaciğer sıhhati için erken harekete geçmemiz gerektiğini bir kere daha ortaya koyuyor.” diye konuştu.
Lancet Dergisi’nin Milletlerarası Hepatosellüler Karsinom Kurulu, 30’dan fazla ülkeden, hepatoloji, onkoloji ve halk sıhhati uzmanlarının kolektif çalışması sonucu bu raporu hazırladı. “Dünya çapındaki en saygın kurumların bilgileriyle desteklenen bu çalışma global perspektifte bir alarm zili çalıyor.” Diyen Yeditepe Üniversitesi Hastaneleri Organ Nakli Sorumlusu Doç. Dr. Veysel Umman, gerekli tedbirler alınmazsa 2050’de yılda 1,5 milyon karaciğer kanseri hadisesi beklendiğine dikkat çekti.
Doç. Dr. Umman, bu tabloyu şöyle kıymetlendirdi: “Karaciğer kanseri, kamuoyunda gereğince yer bulmasa da, sinsi ve ölümcül biçimde yayılıyor. Bu çalışmaya nazaran pandemi öncesi ve sonrası karşılaştırmada: 2022’de 0,87 milyon yeni hadise varken, 2050’de 1,52 milyon yeni olay bekleniyor. Bu artış, fark edilmeden büyüyen bir global halk sıhhati krizine işaret ediyor. Sessiz sedasız, hayatlarımızın tam ortasında artan bir felaket. Yıllık yalnızca yüzde 2 düşüş bile, gelecek 25 yılda 8,8–17,3 milyon hadiseyi önleyebilir ve 7,7–15,1 milyon hayatı kurtarabilir.”
“ÜLKEMİZ İÇİN DE ÖNEMLİ BİR SIHHAT SORUNU”
Araştırmaya nazaran 2022 yılında dünya genelinde yaklaşık 870 bin kişinin HCC tanısı aldığını belirten Doç. Dr. Veysel Umman, bu sayının 2050 yılına 1,5 milyonu geçmesinin beklendiğini hatırlattı. Türkiye’de de dünya ile benzeri bir artış trendi olduğunu söyleyen Doç. Dr. Umman, sözlerine şöyle devam etti: “HCC, dünya genelinde en sık görülen 6. kanser ve kanser kaynaklı ömür kayıpların 3. en yaygın nedeni. Türkiye’de ise karaciğer kanseri tüm kanserler ortasında birinci 10’da yer almıyor. Lakin karaciğer kanseri yalnızca yaygınlığı ile değil ömür kaybı oranlarıyla dikkat çektiği için ülkemiz için de önemli bir sıhhat sorunu olarak değerini koruyor.”
“SAHADA GÖZLEMLEDİĞİMİZ GERÇEKLER BİLİMSEL DATALARLA ORTAYA KONMUŞ OLDU”
“Bu araştırma, aslında yıllardır alanda gözlemlediğimiz gerçekleri bilimsel bilgilerle doğruluyor.” diyen Doç. Dr. Veysel Umman, “Karaciğer kanseri mukadderat değil. Vaktinde fark edilirse önlenebilir bir hastalık. Hepatit aşıları, kilo denetimi, alkol tüketiminin azaltılması ve nizamlı denetimlerle bu kanser tipinin önüne geçebiliriz.” biçiminde konuştu.
“ÜLKEMİZDE SON YILLARDA ARTAN KARACİĞER YAĞLANMASI DEĞERLİ BİR SORUN”
Ülkemizde Hepatit B taşıyıcılığı yaygınlığı nedeniyle olaylarının büyük kısmının bu enfeksiyona bağlı olduğu bilgisini veren Doç. Dr. Umman, son yıllarda artış gösteren MASLD, yani Metabolik Disfonksiyonla Bağlantılı Steatotik Karaciğer Hastalığı, halk ortasında “karaciğer yağlanması” olarak bilinen probleme dikkat çekti.
Türkiye’de de obeziteye ve diyabete bağlı karaciğer yağlanması olaylarında önemli artış gözlendiğine işaret eden Doç. Dr. Umman, “Bu hastalık obezite, insülin direnci, yüksek tansiyon ve yüksek kolesterol üzere metabolik bozukluklarla birlikte görülür. MASLD ilerlediğinde siroza ve akabinde karaciğer kanserine dönüşebilir. Zati karaciğer kanserinin çıkışına yer hazırlayan en temel etken karaciğerin artık siroz geliştirmiş olmasıdır. Bilhassa alkol kullanmayan lakin karaciğer yağlanması olmuş ve karaciğerin sirotik hale geldiği şahıslarda de kanser gelişebildiğini göstermesi açısından kıymetlidir.” diye konuştu.
Doç. Dr. Umman, halk arasında nispeten “masum bir problem” olarak görülen ya da ihmal edilebilen karaciğer yağlanmasının dikkatle ele alınması gerektiğini vurguladı: “Karaciğer yağlanması, birçok beşerde belirti vermeden ilerliyor. Bu yağlanma vakitle karaciğerde hasara, siroza ve kansere dönüşebiliyor” dedi.
“VİRAL HEPATİTLERİN YAYGINLIĞININ KARACİĞER KANSERİNİN ARTIŞINDA KIYMETLİ BİR HİSSESİ VAR”
Karaciğer kanseri hadiselerinin süratle artmasının esas nedenlerinin viral hepatitlerin (özellikle Hepatit B ve C) yaygınlığı, alkol kullanımı, obezite, karaciğer yağlanması ve diyabetin artması olarak sıralayan Doç. Dr. Veysel Umman, sözlerine şöyle devam etti: “Korunma ismine son derece kıymetli olan aşılama konusunda bilhassa gelişmekte olan ülkeler yetersiz kalıyor. Bunun yanında gelişmiş ülkelerde ise, beslenme alışkanlıklarındaki sıhhatsiz seçimler, hareketsiz hayat usulü üzere etkenler de yağlı karaciğer hastalığını kıymetli bir risk haline getiriyor. Uzun periyodik ve ağır alkol tüketimi de siroz ve akabinde HCC’ye neden oluyor. Bu üç değerli faktörün birleşimi de HCC hadiselerin yüzde 60’ından fazlasının nedeni ortaya koyuyor. Bu faktörlerin önlenebilir olması ise işin en dramatik kısmı aslında.”
“SİROZ YALNIZCA ALKOL KULLANANLARDA GÖRÜLMEZ”
“Bugüne kadar birden fazla kişinin karaciğer hastalığını yalnızca alkolle ilişkilendirdiğini fakat yeni datalara nazaran sıhhatsiz beslenme, çok kilo ve hareketsiz hayatın da karaciğeri tıpkı ölçüde yıprattığını gösterdiğini anlatan Doç. Dr. Umman, “Üstelik bazı şahıslarda kanser, siroz gelişmeden de ortaya çıkabiliyor. Yani beden hiçbir sinyal vermeden altta yatan genetik faktörlerin tetiklemesiyle ilerleyen bir sürece karşı da uyanık olmak zorundayız.” formunda konuştu.
“ÖZELLİKLE RİSKLİ KÜMEDE YER ALANLAR NİZAMLI DENETİMLERİNİ İHMAL ETMEMELİ”
Yeni bilimsel tahlille birlikte karaciğer sıhhatini korumak için alınabilecek tedbirlerin gündeme geldiğini söyleyen Doç. Dr. Umman, özellikle şu kümeleri uyardı: “Fazla kilolu bireyler, şeker, tansiyon, kolesterol hastaları, karaciğerinde yağlanma tespit edilenler, ailesinde karaciğer hastalığı olanlar, hepatit virüsü taşıyanlar yahut aşısını yaptırmamış olan bireylerin yılda bir kere kan testleriyle karaciğer enzimlerine baktırması, gerektiğinde ultrason yahut karaciğerin elastikliğinin böylelikle de dolaylı olarak sıhhatinin kıymetlendirilmesi üzere ileri görüntüleme yollarıyla karaciğer hasarının kıymetlendirilmesi gerekir. En yaygın ve tesirli tedavilerden biri de kilo kaybıdır. Hareketli bir ömür, sağlıklı beslenme, alkolü sınırlama, sistemli denetimler ve hepatit aşısı ile karaciğerimizi kanserden koruyabiliriz. Karaciğer nakli olması gereken alıcı adaylarımızın nakil merkezimize getirdiği bağış yapmak isteyen sağlıklı verici adaylarında dahi artık sıklıkla karaciğer yağlanmasına rastlayabiliyoruz. Bu şahıslara evvel kilo verme programları düzenleyip karaciğer yağlanması gerilerse değerlendirmeye alıyoruz’’ diye belirtti.
“ERKEN TEŞHİSLE ŞİFA SAĞLANABİLİYOR”
Hepatoselüler karsinomda da öbür birçok kanserde olduğu üzere erken teşhisin son derece değerli olduğunun altını çizen Doç. Dr. Umman, “Erken tanı konulan hastalarla, cerrahi tedavi, ablasyon yahut karaciğer nakli üzere şifa sağlayabilecek seçenekler uygulanabiliyor. Lakin teşhis geciktikçe kanserin evresi de ilerliyor ve tedavi bahtı düşüyor ve ömür mühleti kısalıyor. Bu nedenle riskli bireylerin 6 ayda bir karaciğer ultrasonu yaptırması çok önemli” diye konuştu.
“‘SESSİZ İLERLESE DE TEDBİRLERLE DURDURMAK MÜMKÜN’
“Raporun en çarpıcı bulgularından biri de şu: karaciğer kanserlerinin en az yüzde 60’ı, hepatit yani karaciğerde iltihap ve hücre kaybına yol açan bulaşıcı virüslerin hepatit B ve C virüsü (HBV, HCV), ve metabolik hastalıkların (MASLD) ve alkolün denetimiyle engellenebilir.” Diye konuşan Doç. Dr. Umman, sözlerine şöyle devam etti:
“Karaciğer kanserinin en yaygın nedeni 2022’de olduğu üzere 2050’de de hepatit B (HBV) olmaya devam edecek. Fakat oranı yüzde 39’dan yüzde 36,9’a düşecek. Bunun yanında alkol kaynaklı karaciğer hasarı ve metabolik kaynaklı steatohepatit (MASH) ise süratle artış gösteriyor ve bunlar önlenebilir kaynaklar.”
“HEPİMİZE BÜYÜK MİSYONLAR DÜŞÜYOR”
Sessiz ilerleyen bu krize karşı hepimize büyük misyon düştüğünün altını çizen Doç. Dr. Veysel Umman çözüm teklifleriyle ilgili şunları aktardı: “Aşıdan taramaya, sağlıklı ömürden devlet siyasetlerine kadar her adım, hayatta kalma çabasında bir adım daha öne geçmek demek. Ama bu lakin planlı bir yaklaşımla mümkün ve bu plan içinde hem devlet hem birey emeği gerekli. Ulusal aşı kampanyaları, yaygın tarama programları, sigarayı ve alkolü azaltan siyasetler, sağlıklı beslenme ve hayat biçimi eğitimleri, hepsi birleştiğinde, “sessiz fırtına”nın tarafını değiştirebilir. Git gide ilerleyen karaciğer yetmezliği ve sonrasında gelişen karaciğer sirozu kanser oluşmasındaki en temel tabanı hazırlıyor. Karaciğer kanseri bu biçimde ilerlerken sessiz olabilir, fakat biz sessiz kalamayız.”
“KARACİĞER YAĞLANMASINI CİDDİYE ALIN, DENETİMLERİNİZİ İHMAL ETMEYİN”
Yeditepe Üniversitesi Hastaneleri Genel Cerrahi uzmanı Doç. Dr. Veysel Umman, açıklamasını şu sözlerle tamamladı: “Karaciğer kanseri sessiz ilerleyen fakat erken tedbirle durdurulabilecek bir hastalık. The Lancet mecmuasında yayınlanan çok merkezli bu yeni çalışma, hem bireyler hem de sıhhat sistemi için bir ikaz niteliğindedir. Karaciğer yağlanmasını ciddiye alın, denetimlerinizi ihmal etmeyin. Artık harekete geçmezsek, 2050 süratli gelecek ve çok geç olabilir. Unutmayın, karaciğer uzun mühlet sessiz kalır fakat bir gün konuştuğunda geç olabilir.”
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
