Üsküdar Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Fizyoterapi ve Rehabilitasyon Kısmı Öğr. Gör. Mert İlhan, kış aylarında karlı ve buzlu yerlerde inançlı yürüyüşün nasıl olması gerektiği, düşme riskini artıran yanılgılar, düşme anında yapılması ve yapılmaması gerekenler ile düşme sonrası dikkat edilmesi gerekenler hakkında açıklamalarda bulundu.
Karda ve buzlu tabanlarda en inançlı yürüyüş biçimi ‘penguen yürüyüşü’!
Karda ve buzlu tabanlarda inançlı yürüyüş için en çok önerilen yaklaşımın, halk ortasında ‘penguen yürüyüşü’ olarak bilinen yürüme biçimi olduğunu lisana getiren Öğr. Gör. Mert İlhan, “Güvenli yürüyüş için bedenin yük merkezini faal yönetmek ve tabanla teması arttırmak gerekir.” dedi.
Penguen yürüyüşü tekniğinde gövdenin yavaşça öne eğilmesi ve yük merkezinin yere basan ayağın üzerinde tutulması gerektiğini aktaran Öğr. Gör. İlhan, “Dengeyi artırmak için ayak uçları 10-30 derece dışa yanlışsız çevrilerek takviye yüzeyi genişletilmeli. Olağan yürüyüşteki topuk ve parmak ucu döngüsü terk edilerek ayak tabanının tamamının yere tıpkı anda temas ettiği düz taban basışı uygulanmalı. Dizlerin kilitlenmeyip hafif bükülü tutulması şok emilimi sağlarken, kolların yana açılarak istikrar çubuğu misyonu görmesi ve adımların kısa, sürükleyici nitelikte olması kayma riskini azaltır.” biçiminde konuştu.
Eller ceplerde yürümek, dengeyi bozarak düşme ve önemli yaralanma riskini artırıyor!
En sık yapılan ve önemli yaralanmalara yol açan yanlışların başında ellerin ceplere sokularak yürünmesi geldiğine dikkat çeken İlhan, “Bu durum bireylerin hem istikrar stratejileri gereğince sağlayamamasına neden olur hem de düşme anında ellerin yüzü muhafaza refleksini maniler.” dedi.
Kuru tabandaki üzere topuğu yere sertçe vurarak yürümenin de sürtünmenin az olduğu yüzeylerde topuğun öne kaymasına ve baş travması riski taşıyan geriye yanlışsız düşmelere neden olabildiğine vurgu yapan Öğr. Gör. İlhan, “Ayrıca yürüyüş sırasında uzun adımlar atmak yük merkezini dayanak noktasından uzaklaştırıp toparlanmayı imkânsız kılar. ‘Siyah buz’ olarak bilinen görünmez buz katmanlarını fark etmeyip olağan yürüyüşe devam etmek ve dizleri gergin, yani kilitli tutmak da kaçınılması gereken kritik yürüyüş yanlışlarındandır.” ihtarında bulundu.
Düşme riskini belirleyen en değerli dış ögelerden biri ayakkabı seçimi!
Kış aylarında yürürken, yerle temas eden tek arayüzün ayakkabı olduğunu hatırlatan Öğr. Gör. Mert İlhan, “Düşme riskini belirleyen en kıymetli dış ögelerden biri ayakkabı seçimidir.” dedi.
Standart spor yahut yürüyüş ayakkabılarının tabanlarının, muhakkak bir sıcaklığın altına düşüldüğünde sertleşen polimerlerden üretildiğini kaydeden Öğr. Gör. İlhan, şunları söyledi:
“Buzlu ve karlı yerlerde yürümek için geliştirilmemiş bu ayakkabıların tabanı mikroskobik seviyede taban pürüzlerine ahenk sağlamayı engelleyerek ayakkabıyı buz üzerinde kaygan bir plastik kesimine dönüştürür. İnançlı bir kış botunun tabanı, soğuk havalarda sertleşmeyen ve esnekliğini koruyan kauçuktan üretilmiş olmalıdır. Uygun kış botları dondurucu soğuklarda bile tabanın yumuşak ve esnek kalarak yüzeye tutunmasını sağlar. Ayrıyeten, muhtemel bir istikrar kaybında ayak bileğinin burkulmasını önlemek ismine yüksek konçlu botların tercih edilmesi, ayak bileğine mekanik dayanak sağlayarak bağ yaralanmalarını ve kırıkları azaltabilir.”
Ellerle düşmeyi durdurmaya çalışmamak gerekir!
Kayma anında refleks olarak yapılan en kritik yanlışın, evrimsel bir muhafaza güdüsüyle elleri yere koyarak düşüşü durdurmaya çalışmak olduğuna işaret eden İlhan, “Tıbbi literatürde ‘açık el üzerine düşme’ olarak isimlendirilen bu düşüş, kış aylarında kol ve el-el bileği kırıklarının birincil sebebini oluşturur.” dedi.
Düşerken elleri kullanmaktan kaçınarak, dirseklerin bükülü tutulması gerektiğini lisana getiren Öğr. Gör. İlhan, “Mümkünse ellerin göğüste çaprazlanarak yahut yüzü koruyacak halde tutularak darbenin omuz ya da sırt üzere daha geniş bölgelerle karşılanması önerilir. Düşme aksiyonu kaçınılmaz hale geldiğinde beden bütünlüğünü korumak için uygulanması gereken stratejilerden başkası, başı korumak için çeneyi yavaşça göğse gerçek almak, başın sert tabana direkt çarpma riskini azaltmaya yardımcı olmaya çalışmaktır. Ayrıyeten düşüş istikametini mümkünse yana çevirip yuvarlanma hareketi yapmak, darbe gücünü tek bir kemik çıkıntısı yerine geniş kas kümelerine yayarak kırık riskini azaltabilirken; panik halinde bedeni kasmak yerine daha denetimli ve yumuşak bir düşüş şok emilimini artırarak yaralanma şiddetini hafifletebilir.” tabirlerini kullandı.
Buzlu tabanda düşmeler, ortopedik yaralanmaların yanı sıra baş travmalarına da yol açabilir!
Karlı ve buzlu yerlerde en sık karşılaşılan yaralanmaların başında, düşme anında ellerin refleks olarak yere koyulması sonucu oluşan el ve el bileği kırıkları olduğunu yineleyen Öğr. Gör. Mert İlhan, “Kış aylarındaki acil servis müracaatlarının büyük kısmını bu tip yaralanmalar oluşturur.” dedi.
Öğr. Gör. Mert İlhan, öbür yaralanma tablolarını şöyle açıkladı:
“Düşme şiddetine bağlı olarak omuz çıkıkları, rotator manşet yırtıkları ve dirsek kırıkları da sık görülür. Bacaklarda ani dönme hareketleriyle oluşan ön çapraz bağ ve menisküs yırtıkları, ayak bileği burkulmaları ve bilhassa yaşlı nüfus için yüksek mevt riski taşıyabilen kalça kırıkları öne çıkan öbür ortopedik tablolardır.
Ortopedik yaralanmaların ötesinde hayati risk taşıyan en önemli durumlardan biri, ekseriyetle topuğun öne kaymasıyla bedenin geriye hakikat düşmesi sonucu oluşan baş travmalarıdır. Başın sert tabana çarpması kolay bir beyin sarsıntısına yol açabileceği üzere, kimi durumlarda kişi başlangıçta kendini güzel hissetse bile baş içi kanama riski kelam konusu olabilmektedir.”
Gençlerde kolay bir ezilmeyle atlatılabilecek düşmeler, ileri yaştakiler için çok önemli olabilir!
Diz, kalça yahut bel sorunu olan şahıslara tekliflerde bulunan Mert İlhan, “Soğuk havalar eklem sertliğini ve ağrıyı artırabilir. Bu şahıslar dışarı çıkmadan evvel ısınma hareketleri yapmalı ve termal giysilerle eklemlerini sıcak tutmalı.” dedi.
Sertleşmiş ve ağrılı eklemlerin, kayma anında dengeyi sağlamak için gereken süratli nöromusküler yansıyı veremeyeceğini aktaran Öğr. Gör. İlhan, “Yürürken dizlerin kilitlenmemesi, hafif bükülü tutularak taban şokunun direkt omurgaya iletilmesinin engellenmesi, yani biyolojik bir süspansiyon sağlanması gerekir. Ayrıyeten diz bağları ve menisküsler açısından, ayak yerde sabitken gövdenin döndüğü ani hareketlerden kaçınılmalı, tüm dönüşler ayakların pozisyonu değiştirilerek yapılmalı. Alışveriş poşetleri yahut ağır çantalar tek elde taşınmamalı; mümkünse yük iki ele eşit dağıtılmalı ya da sırt çantası tercih edilmeli. Yürüyüş sırasında telefonla meşgul olmak üzere dikkati dağıtan alışkanlıklar da bilhassa bu kümede risklidir. Osteoporoz yani kemik erimesi riski taşıyan bu kümede kemik kalitesi düştüğü için, gençlerde kolay bir ezilmeyle atlatılabilecek düşmeler, ölümcül komplikasyonlara yol açabilen kalça kırıklarına dönüşebilir. Baston yahut yürüteç kullanan bireylerin, standart lastik uçların buzlu yerde kâfi tutuş sağlamayabileceğini bilmeleri değerlidir.” açıklamasını yaptı.
Düşme sonrası bu belirtiler mutlaka ciddiye alınmalı
Bir düşme sonrası, mühleti ne olursa olsun şuur kaybı, giderek şiddetlenen baş ağrısı, tekrarlayan kusma, göz bebeklerinde büyüklük farkı ve kulak yahut burundan berrak sıvı gelmesinin acil tıbbi müdahale gerektirdiğinin altını çizen Öğr. Gör. Mert İlhan, “Bu üslup belirtiler katiyetle ciddiye alınması gereken ihtar işaretleri ortasında sayılabilir. Ayrıyeten alışılmadık uyku hali, uyandırılamama yahut nöbet geçirme üzere durumlar beyin içi basıncın arttığına işaret edebilir.” dedi.
Konuşma zahmeti, anlamada zorluk yahut uzuvlarda tek taraflı güçsüzlük/uyuşma üzere inme gibisi semptomlar görüldüğünde vakit kaybetmeden acil yardıma başvurulması gerektiğini vurgulayan Öğr. Gör. İlhan, kelamlarını şöyle tamamladı:
“Özellikle kan sulandırıcı ilaç kullanan bireylerde pıhtılaşma düzeneği baskılandığı için, düşme sonrası rastgele bir şikâyet olmasa bile baş içi kanama riski artabilir. Bu nedenle bu kümedeki şahısların bir düşme sonrasında tıbbi değerlendirmeden geçmesi kıymetlidir. Hayati risk oluşturan durumlar dışında, kırık yahut önemli ortopedik yaralanma kuşkusu olan durumlar da ihmal edilmemeli. Düşme sonrası ilgili bölge üzerine basılamaması, besbelli biçim bozukluğu, süratle artan şişlik yahut morarma, şiddetli ve geçmeyen ağrı ya da kol yahut bacakta hareket kısıtlılığı olması üzere belirtiler halinde bir sıhhat kuruluşuna başvurulmalı.”
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
