Kaza ve yangın gibi durumlar nedeniyle oluşan üçüncü derece yanıkların tedavisinde son yıllarda yapay deri çalışmaları öne çıkıyor.
MİNE ÖZDEMİR GÜNELİ – ABD ve birçok Avrupa ülkesinde yapay deri üzerine başarılı adımlar atıldı. Türkiye’de de çalışmalara başlanıldı ancak henüz insanların ulaşabileceği aşamaya gelinmedi. O nedenle yurt dışındaki benzer çalışmalardan birini gerçekleştirmek amacıyla 3 yıl önce yola çıkan Boğaziçi Üniversitesi Biyomedikal Mühendisliği doktora öğrencisi Bilal Enes Okatar, yüksek lisans yaparken arkadaşı Bezmialem Vakıf Üniversitesi Tıp Fakültesi öğrencisi Yusuf Sürücü ile planladığı araştırmayla, yeni bir yöntem bularak en ucuz maliyette ve en ulaşılabilir şekilde gerçek insan derisi hücresiyle yapay deri geliştirmeyi başardı. Hastadan alınan sağlıklı deri örneğiyle 25 santimetrekare büyülüğünde üretilen yapay deri, hayvan ve insan deneylerini de başarıyla geçerse doku reddi riski olmaksızın vücutta istenilen boyutlarda kullanılabilecek.
‘Kolay olmadı’
Araştırmalarıyla ilgili Milliyet’e bilgi veren Okatar, Türkiye’de bu konuda hastaların ulaşabileceği bir alternatifin bulunmadığını, o nedenle araştırmaya başladıklarını ve bunun kolay olmadığını belirterek şunları söyledi: “Deneylerde bazı maddelere ulaşamadık, satın alamadık. Hücreleri ayrıştırmak için bir cihaz var ve bu cihaz kullanabileceğimiz yerde yoktu. Türkiye’de olmayan bir cihaz değil ama herkes kullanmamıza izin vermiyor. Biz de metodu değiştirdik. En hızlı yöntemle, en ucuz maliyetle, en ulaşılabilir halini yapmak zorunda kaldık.”
Yapay deri çalışmalarını geliştirmek için laboratuvar arayışına girdiklerini belirten Okatar, bu aşamada Bezmialem Vakıf Üniversitesi Plastik Cerrahi Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Ethem Güneren’in aynı üniversitede Tıbbi Biyokimya Anabilim Dalı öğretim üyesi olan Abdürrahim Koçyiğit’in laboratuvarını kullanmaları için kendilerine yardımcı olduğunu dile getirdi. Araştırma için Bezmialem Vakıf Üniversitesi’nden 67 bin 500 TL tutarında Bilimsel Araştırmaları Projeleri (BAP) desteği aldıklarını aktaran Okatar, deney aşamasında Bezmialem Vakıf Üniversitesi Biyokimya Anabilim Dalı’ndan öğretim üyesi Ebru Kanımdan ile araştırma görevlisi Fatmanur Babalı Balıbey’in katılımıyla 25 santimetrekare büyülüğünde sağlıklı insan derisi üretmeyi başardıklarının altını çizdi. Laboratuvar aşamasının tamamlandığını belirten Okatar, ikinci aşama olan hayvanlar üzerinde deney ve üçüncü aşama olan insanlar üzerinde deneyin de tamamlanmasının ardından yapay derinin kullanılabileceğine dikkat çekti.
‘Doku reddi riski yok’
Yapay derinin hastadan alınacak küçük bir sağlıklı deri örneğinden üretildiği için şiddetli yanıkların tedavisinde doku reddi riski olmadan kolayca kullanılabileceğini söyleyen Okatar, elde ettikleri yapay deriyle ilgili şu bilgileri verdi: “Hastadan alınan küçük bir deri numunesinden geliştirilebilen yapay deriyi, bağışıklık sisteminden kaynaklı herhangi bir doku reddi olmadan kolayca kullanabileceğiz. Bu yöntemle hiç yanık yokmuş gibi izler iyileşiyor. Ürettiğimiz deride vücuda zarar verecek madde yok. Vücut sıcaklığında 37 santigrat derecede, kanda bulunan glikozdan aminoasitlere, proteinlerden suya kadar 20 çeşit organik madde kullanıyoruz.”
Yapay derinin hayvan ve insanlar üzerinde çeşitli uygulamalarını görebilmek, belli ölçekte üretimini yapabilmek için desteğe ihtiyaç duyduklarına dikkat çeken Okatar, “Boğaziçi Üniversitesi Biyomedikal Mühendisliği Enstitüsü’nde öğretim üyesi Prof. Dr. Cengizhan Öztürk’ün danışmanlığında gerçekleştirdiğimiz projemizin bu aşamada kalmasını istemiyoruz. İleri aşamalar için destek bekliyoruz. Boğaziçi Kandilli Health Yaşam Bilimleri Merkezi’nde ticarileşme için faaliyetlere başlamak da istiyoruz” dedi.
