Uzmanlar binalarda taşıyıcı sistemlere müdahalelere karşı uyardı: ‘Tesadüf değil’

İstanbul’da binaların yapısal deprem riski durumlarına dair uyarılar yapılıyor. Uzmanlar yapıların kolon ve kiriş gibi taşıyıcı sistemlerine yasadışı şekilde gerçekleştirilen müdahaleler ve binalarda potansiyel çökme riskini artıran tadilatlara karşı uyarıda bulundu. 

ELEMANLAR BİLİNÇSİZ BİR ŞEKİLDE KIRILABİLMEKTE

İstanbul Teknik Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü Öğretim Görevlisi Prof. Dr. Ercan Yüksel ise, şöyle konuştu:

• “Kiriş ve kolonlar betonarme taşıyıcı sistemler düşünüldüğünde yapımızın en önemli ana taşıyıcı elemanlarıdır. Bu elemanlar birbirleriyle birleşerek çerçeve adını verdiğimiz taşıyıcı sistemleri meydana getirirler. Kirişlere veya kolonlara herhangi bir sebepten dolayı müdahale edildiğinde yapısal bütünlük bozulur. Bu sebepten dolayı bu anlamda bir revizyonun binanın servis ömrü içerisinde yapılması kesinlikle tehlikelidir.
• Böyle bir değişikliğe zaruri olarak ihtiyaç var ise de bu bilginin binanın statik projelerinin müellifi olan mühendisle paylaşılması ve onun nezaretinde böyle bir revizyon gerekliliği olduğunda değerlendirme yapılması gerekmektedir. Çok defa doğal gaz, elektrik, su, tesisat gibi ünitelerin betonarme elemanların etrafından geçmesi durumu söz konusu olduğunda bu elemanlar kontrolsüz ve bilinçsiz bir şekilde kırılabiliyor. En çok ihtiyacımız olan bölgelerdeki kesit zayıflatıldığı için de bırakın depremi, kolonların kesilmesi veya kaldırılması, düşey yükler altında bile tehlikeli durum oluşturmaktadır.
• Binalar kolon kesilmesiyle çökebilir, bina üzerinde yer alan bütün kolon ve kiriş elemanlarının kendine özel görevleri bulunmaktadır, bunları kaldırıp yerine farklı daha küçük veya farklı malzemeden yapılmış eleman koymak yapısal sürekliliği bozar; bu inşaat mühendisliğinde kabul edilemeyecek bir hatadır.”

BASİT BİR GÖZLEM TESPİT İÇİN KULLANILABİLİR

“Giriş katlar genelde ticarethane olarak kullanıldığında ara bölme duvarlarının bulunmadığı büyük mekanlara ihtiyaç olabiliyor.ö İfadelerini kullanan Yüksel, “Bunun yanında bilinçsiz bir şekilde bazı elemanların ebatları küçültülebilir. Kolon elemanlarının ebatları küçültülebilir yahut da kesilebilir. Bununla ilgili çok sayıda şikayet geliyor, biz de duyuyoruz. Bu anlamda özellikle bina sakinlerinin kendi dairelerinde veya katlarında var olan kolonların alt katta devam edip, etmediği ile ilgili yapacakları basit bir gözlem, böyle bir işlemin yapılması noktasında tespit için kullanılabilir” diye konuştu.

MÜHENDİS NEZARETİNDE BU HATADAN DÖNÜLEBİLİR

Yüksel, “Daha önce taşıyıcı sistemine zarar verilmiş binaların onarılabileceğini belirten Yüksel, “Bununla ilgili olarak değişik onarım ve güçlendirme yöntemleri bulunmakta. Farklı malzemeler kullanılarak bunun yapılması mümkün olabilmekte ama bu işlem için de yine binanın statik projelerinin müellifi olan mühendisle temasa geçilmesi ve yapılan bu hatadan nasıl dönüleceğinin, onun nezaretinde gerçekleştirilmesi gerekiyor” ifadelerini kullandı.

BÜYÜK VİTRİN İHTİYACI OLAN İŞLETMELERİN DENETLENMESİ GEREKİYOR

TMMOB İnşaat Mühendisleri Odası İstanbul Şube Başkanı Fusun Sümer de şöyle konuştu:

• “Şimdi özellikle ana caddelerde binaların, konutların alt katlarının, ticari işletmelere verildiği ve kullanıldığını gözlemliyoruz. Bu ticari işletmeler, binalara yapılmaması gereken bir tadilat, müdahale yaptığı zaman, örneğin; taşıyıcı elemanları sağlam bir binada dahi ‘dolgu duvarlarını kaldırıp bir vitrin oluşturayım’ dediklerinde ve bunlar kaldırıldığında boşluk oluşmasıyla, binalarda bir zafiyet söz konusu oluyor. Dolgu duvarların dahi kolon ve kirişlere katkısı var. Bu tip durumların deprem anında olumsuz etkisi oluyor.
• Sadece bununla da kalınmıyor, duvarların kaldırılması ve benzeri uygulamalar; bazen kolonların tıraşlandığını, hatta söylemek istemiyorum ama kesildiğini bile söylüyorlar. Dolayısıyla bu tür taşıyıcı sisteme müdahaleler nedeniyle özellikle alt katlarında, zemin katlarında ticari işletme olan binalarda zemin katın göçmesi ve üzerine adeta kötü bir benzetme olacak belki ama sandviç gibi bütün katların düşmesi bir tesadüf değil.
• Büyük vitrin ihtiyacı olan her türlü ticari işletmede bu tür bir işlem olup olmadığının denetlenmesi gerekiyor. Kontrolü gerekiyor. Vakaların, çok ağır cezalandırılmasıyla belki bu işi yapanların cesareti birazcık önlenebilir. Yine söylüyorum altında ticari işletme olan apartmanların bu şekilde enkaz hale gelmesi bir tesadüf değil, araştırılsın. Belki de konutların altında ticari işletmelere izin verilmemesi gerekir. Aslında iskan belgesi verildikten sonra vatandaşa burada güvenle oturabilirsiniz denmiş oluyor fakat bu sonraki müdahaleler için de belki yasada bir kontrol olması gerekiyor, belirli periyotlarda.
• Nasıl ki binalarımızda asansörlerimizin aylık bakımları yapılıyor; şu an mevcut mevzuatta bu yok ama her şeyi doğru yapılmış binalar da dahil taşıyıcı sisteme yapılabilecek, kolonlara kirişlere gerçekleştirilen müdahaleleri denetlemek için bir denetim mekanizması kurulmasında fayda var. Her şeyden önce bilinmesi gerekir ki, taşıyıcı sistemlere müdahale suçtur.”