Üsküdar Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Çocuk Gelişimi Kısım Lideri Prof. Dr. Nurper Ülküer, 10-14 Kasım Dünya Akran Zorbalığıyla Gayret Haftası kapsamında çocuğa karşı şiddet ve akran zorbalığı ilişkisini değerlendirerek, bu yılın teması olan “İyiliğin Gücü” ne dikkat çekti.
Çocuğa karşı şiddetin her biçimi devam ediyor
Prof. Dr. Ülküer, geçtiğimiz yıl Kolombiya’nın başşehri Bogota’da düzenlenen Çocuğa Karşı Şiddetin Önlenmesi Global Bakanlar Toplantısı’nın birinci yıl değerlendirmesine değinerek, ülkelerin bu alanda attıkları adımları şöyle kıymetlendirdi:
“Bir yıl evvel ülkeler, çocuğa karşı şiddeti büsbütün ortadan kaldırmak için taahhütlerde bulunmuştu. Dünya Sıhhat Örgütü mesken sahipliğinde yapılan çevrim içi toplantıda, bu kelamların ne kadar yerine getirildiği konuşuldu. Birçok ülke, bilhassa ‘fiziksel ceza’ konusunda önemli yasal yaptırımlar getirdi. Şiddetin önlenmesi, izlenmesi ve farkındalık oluşturulması konusunda güçlü adımlar atıldı.
Çocuğa karşı şiddetin her biçimi —ihmal, istismar, örseleme— insanlığın hemen çözmesi gereken bir sorun olmaya devam ediyor.”
Çocuğun çocuğa karşı olan şiddeti, akran zorbalığı
Çocuğun çocuğa karşı olan şiddeti yani akran zorbalığının sadece fizikî bir şiddet çeşidi olmadığını vurgulayan Prof. Dr. Ülküer, “Zorbalık, bir bireyin kasıtlı olarak ve tekrar eden biçimde bir öbür bireye ziyan vermesi ya da onu rahatsız etmesiyle ortaya çıkar. Bu sırf fizikî temasla değil, sözel taarruzlar, dışlama yahut dijital zorbalık üzere aksiyonlarla de gerçekleşebilir. Çoklukla üç temel ögeyle tanımlanır; niyet, süreklilik ve güç dengesizliği.” dedi.
Türkiye’de her 7 çocuktan biri zorbalığa maruz kalıyor
UNICEF’in 2024 raporuna nazaran, zorbalık davranışlarının çocukların hayat kalitesini derinden etkilediğini kaydeden Prof. Dr. Ülküer, “Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) 2024 bilgileri de durumun ciddiyetini ortaya koyuyor. TÜİK’in 2024 araştırmalarına nazaran; 6-17 yaş ortası her 7 çocuktan biri, birden fazla defa akran zorbalığına uğruyor. Özel ihtiyaçlı çocuklar, akran zorbalığına maruz kalma açısından daha yüksek risk altında. Zorbalığa uğrayan çocukların okul devamsızlık oranları artıyor, akademik muvaffakiyetleri düşüyor ve ömür uzunluğu sürecek travmalar ortaya çıkabiliyor.” diye konuştu.
Prof. Dr. Ülküer, bu tabloya dikkat çekerek, “Akran zorbalığı, çocuğa karşı şiddetin kıymetli bir kesimidir. Şiddet gören çocuklar, ilerleyen süreçte şiddet uygulamaya daha eğilimli hale gelirler.
Bu nedenle, çocuğa karşı şiddetin önlenmesi, akran zorbalığının da önlenmesi açısından kritik kıymettedir.” sözünde bulundu.
Güçlü ebeveynler zorbalığın önlenmesinde kilit rol oynuyor
İngiltere merkezli Akran Zorbalığına Karşı Birliği (Anti Bullying Alliance-ABA) üzere kurumların çalışmalarına da değinen Prof. Dr. Ülküer, zorbalığın önlenmesinde en tesirli stratejilerin başında ebeveynlerin güçlendirilmesinin geldiğini vurguladı.
Prof. Dr. Ülküer, akran zorbalığının önlenmesinde en değerli faktörlerden birinin “güçlü ebeveyn-çocuk iletişimi” olduğunu söz ederek, çocukların birinci öğretmenleri olan ebeveynlerin, şuurlu irtibat kurma maharetlerini geliştirmelerinin, zorbalığın erken fark edilmesinde ve önlenmesinde hayati değer taşıdığını söyledi.
Ebeveynlere akran zorbalığıyla çabada öneriler
Ebeveynlere bu hususta kimi pratik teklifler sunan Prof. Dr. Ülküer, şöyle devam etti:
“Çocuğunuzla sakin ve yargılamadan konuşabileceğiniz bir vakit ayırın. Açık uçlu sorular sorun; “Bana neler olduğunu anlatabilir misin?” üzere sorularla kendini tabir etmesini sağlayın. Duygusal değişimleri fark edin; okula gitmek istememesi, eşyalarının kaybolması üzere işaretlere dikkat edin.
Zorbalığa uğrayan çocuğunuza bunun kendi cürmü olmadığını, birlikte çözebileceğinizi hatırlatın.
Zorbalığa şahit olan çocuğunuza güzelliğin değerini anlatın; yetişkine haber vermesini ve zorbalık görene takviye olmasını teşvik edin. Zorbalığa karışan çocuğunuzla sakin konuşun; davranışının tesirlerini anlamasına ve gerçek davranışı öğrenmesine yardımcı olun. Okulla iş birliği yapın ve süreci birlikte takip edin. Empati ve hürmet konusunda örnek olun; öfkelendiğinizde bile nazik ve anlayışlı davranarak model oluşturun.”
Her okulda bir ‘zorbalık tedbire sorumlusu’ bulunmalı
Prof. Dr. Ülküer, akran zorbalığını önlemede okul sistemlerinin ve eğitim siyasetlerinin ehemmiyetini lisana getirerek, “Öğretmenlerin meslek öncesi ve hizmet içi eğitimlerinde akran zorbalığıyla gayrete yer verilmesi gerekiyor. Her okulda bir ‘zorbalık tedbire sorumlusu’ bulunmalı. Zorbalık olayları kayıt altına alınmalı ve ilgili kurumlara süratle bildirilmelidir. Ayrıyeten okullar, ebeveynlerle güçlü bir bağlantı içinde olmalıdır.” dedi.
Zorbalık yapan çocukların birden fazla da geçmişin mağdurları
Zorbalık döngüsünün kırılabilmesi için mağdurların yanı sıra zorbalık yapan çocuklara da ruhsal dayanak verilmesi gerektiğini vurgulayan Prof. Dr. Ülküer, “Şiddet şiddeti doğurur. Zorbalık yapan çocukların birçok, geçmişte öteki çeşitten şiddetlerin mağdurları olmuştur. Bu nedenle, davranışlarının arkasındaki nedenlerin araştırılması ve gerekli psikososyal dayanağın sağlanması çok kıymetlidir.” sözünde bulundu.
Akran Zorbalığını Tedbire Fonu kurulmalı
Prof. Dr. Ülküer, çözüm önerilerini ise şu formda sıraladı:
“Politika odaklı araştırmalar yapılmalı; sadece “kim” ve “ne” değil, “neden” ve “nasıl” sorularına da cevap aranmalı.
İzleme ve kıymetlendirme çalışmaları, mevcut tedbire programlarını bilimsel olarak gözden geçirmeli.
Ulusal strateji planı ve bütçe, 2030 Sürdürülebilir Kalkınma Emelleri doğrultusunda hazırlanmalı.
Akran Zorbalığını Tedbire Fonu kurulmalı; farkındalık çalışmalarının sürdürülebilirliği için kaynak oluşturulmalı.”
İyiliğin gücünü kullanalım ve akran zorbalığının önüne geçelim
Tüm bu münasebetlerden yola çıkarak, TBMM içinde başlatılan Çocuk Hareketi’nin Türkiye Büyük Millet Meclis’i bünyesinde Akran Zorbalığını Tedbire Kurulu kurduğunu tabir eden Prof. Dr. Ülküer, “Komisyon, iştirakçi bir bakış açısıyla çalışmalarına başlamış bulunmaktadır. Bu tekliflerin hayata geçirilmesinde değerli bir lokomotif olacaktır. Desteklenmesi gereken değerli bir adım. Yeterliliğin gücünü kullanalım ve akran zorbalığının önüne geçelim.” halinde kelamlarını tamamladı.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
