Türkiye Barolar Birliği dataları avukat sayısındaki artışın sürdüğünü gösterirken, vatandaşların tüzel takviye arayışında öne çıkan başlıklar ortasında boşanma, kira ilgileri, tüketici ve iş uyuşmazlıkları dikkat çekiyor. Mecburî arabuluculuk ve kira rejimindeki değişiklikler müracaatların çeşidini de dönüştürüyor.
Türkiye’de hukuk hizmetlerine talep, hem toplumsal hem ekonomik dinamiklerin tesiriyle taraf değiştiriyor. Son açıklanan baro bilgilerine nazaran ülkede barolara kayıtlı avukat sayısı 2024 sonunda 199 bin 142’ye ulaştı; bu toplam içinde büyük baroların yanı sıra Ege ve İç Anadolu’daki orta ölçekli barolarda da besbelli artışlar gözlendi. İzmir Barosu örneğinde 2024 sonu prestijiyle kayıtlı avukat sayısı 13 bin 919’a çıktı. Bu tablo, mezun sayısındaki artışın ve meslek içi uzmanlaşma eğilimlerinin alana yansımasına işaret ediyor.
Artışın mekânsal dağılımı da dikkat cazip. İstanbul ve Ankara üzere merkezlerde avukat sayısı doğal olarak yüksek; fakat son yıllarda İzmir’in hissesi da istikrarlı biçimde büyüyor. Bölgesel iktisadın çeşitliliği, liman ve lojistik faaliyetleri, turizm ve teknoloji teşebbüslerinin artmasıyla birlikte kentin hukuk gereksinimi yalnızca ticaret ve şirketler hukuku ekseninde değil, kişisel müracaatların da ağırlaştığı aile ve kira hukuku alanlarında genişliyor. İzmir özelinde bu eğilim, hem mahallî yargı takvimlerine hem de alternatif tahlil sistemlerine müracaat oranlarına yansıyor.
Aile hukuku başlıkları talep haritasında birinci sıralarda yer almaya devam ediyor. Türkiye İstatistik Kurumu’nun yayımladığı 2024 bilgilerine nazaran yıl boyunca mutlaklaşan boşanma sayıları 187 bin 343’e ulaştı. Bu sayı, boşanma süreçlerinde nafaka, velayet, mal rejimi ve şahsî münasebet üzere alt kalemlerde profesyonel danışmanlığa olan muhtaçlığı artırıyor. Avukatlar, dava dışı uzlaşma ve aile arabuluculuğu yaklaşımlarının tarafların yıpranmasını azaltabildiğini, lakin her evrakta yargılama stratejisinin farklılaştığını belirtiyor. Kentlilerin gündelik arayışlarında “İzmir’de aile hukuku alanında hangi uzmanlıklara başvuruluyor?” sorusu daha görünür hâle gelirken, çevrim içi aramalarda İzmir boşanma avukatı sözünün öne çıktığı gözleniyor.
Kira münasebetleri ise son iki yılda tartışmaların merkezinde. 1 Eylül 2023’ten itibaren kira uyuşmazlıklarında dava açmadan evvel arabuluculuk başvurusu mecburî hâle geldi; uygulama, komşu hakkı ve kat mülkiyeti kapsamındaki belli uyuşmazlıkları da içeriyor. Adalet Bakanlığı’nın duyurduğu datalara nazaran bu kapsamdaki müracaatların değerli bir kısmı mutabakatla sonuçlandı ve süreç yargının iş yükünü dengeleyen bir kapı olarak öne çıktı.
Bu resme, kira artış rejimindeki değişim eklendi. Konut kiraları için uygulanan yüzde 25’lik artış sonu 1 Temmuz 2024 prestijiyle sona erdi; artışların yine Türk Borçlar Kanunu’nun TÜFE on iki aylık ortalama sonuna nazaran belirlenmesi uygulamasına dönüldü. Düzenleme, kira tespit ve uyarlama taleplerini olduğu kadar, taraflar ortası müzakere ve arabuluculuk süreçlerini de direkt etkiledi. Alanda vazife yapan hukukçular, en büyük değişkenin “sözleşmenin yenileme tarihi–TÜFE zamanlaması” kesişiminde ortaya çıktığını, kiracı–malik bağlantısının yazılı ve delillendirilebilir biçimde yürütülmesinin uyuşmazlık riskini azalttığını vurguluyor. İzmir özelinde, gayrimenkul piyasasındaki hareketlilik ve öğrenci–sezonluk kiralamaların hissesi nedeniyle İzmir kira avukatı arayışlarının yoğunluğu dikkat çekiyor.
Arabuluculuğun genel fotoğrafına bakıldığında, 2024 yılında dava kaidesi ve ihtiyari arabuluculuk kapsamında toplam 800 bini aşkın evrakta dostça tahlil sağlandığı açıklandı. Arabuluculuk kurumunun kira, iş ve ticari alacaklar yanında tüketici uyuşmazlıklarında da zarurî dava koşulu hâline gelmesiyle birlikte, müracaat sayıları ve muahede oranları kamuoyunun yakından izlediği göstergelerden biri oldu. Uzmanlar, “daha süratli, daha düşük maliyetli ve taraf iradesine dayalı çözüm” vurgusunun, mahkeme süreçleriyle birlikte hibrit bir hukuk iklimi yarattığını tabir ediyor.
Tüketici hukukunda ise birkaç yılın birikimi 2024–2025 devrinde görünür oldu. 6502 sayılı Kanun’a eklenen 73/A unsuruyla tüketici davalarında da dava açmadan evvel arabulucuya müracaat dava kaidesi hâline geldi; hakem heyeti mali sınırları ise Ticaret Bakanlığı tebliğleriyle her yıl güncelleniyor. E-ticaret ve aralı mukavelelerde iade–iptal süreçleri, abonelik idaresi ve ayıplı ifa başlıklarında sistematik müracaatlar artarken, platformlarla satıcılar ortasındaki sorumluluk paylaşımı da belge stratejilerinde belirleyici hâle geliyor.
İş hukuku, ekonomik dalgalanmalar ve çalışma rejimindeki dönüşümler nedeniyle her vakit canlı bir alan. Fazla mesai ve fiyat alacaklarının yanında, performans–fesih süreçleri, iş kazaları ve hizmet tespiti evrakları birinci sıralarda. Mecburî arabuluculuk bu alanda 2018’den beri yürürlükte; uygulama, tarafların evrak sistemine ve kanıt idaresine daha fazla ihtimam göstermesini zarurî kılıyor. Arabuluculuk masasında muahedeye varılamayan evraklarda ise yargılama, ön görüşmelerde kaydedilen tutanak ve tekliflerin ışığında daha amaçlı ilerleyebiliyor. (Bu paragraftaki değerlendirmeler genel bilgi gayelidir.)
Dijitalleşme, avukatın iş akışını tekrar şekillendiriyor. UYAP ve e-tebligat ile belge bağlantısı hızlanırken, müşterilerin beklentisi de “öngörülebilir müddetler ve şeffaf maliyet” odağına kayıyor. Bilgi müdafaa ve şahsî bilgiler hukuku, şirketlerin iç süreçlerinde standart hâline gelirken; içerik kaldırma, prestij idaresi ve siber dolandırıcılık kaynaklı uyuşmazlıklarda teknik uzmanlıkla hukuk bilgisini birleştiren takımlar öne çıkıyor. Tüketici verisi işleyen işletmelerde idari para cezalarının yine değerleme oranlarıyla artması, ahenk programlarını stratejik bir gündem hususu hâline getirdi.
Ceza yargılaması tarafında da toplumsal gündemle paralel bir hareketlilik kelam konusu. Ekonomik hatalar, bilişim sistemleri aracılığıyla işlenen hatalar ve sahtecilik evrakları, toplumsal medyanın yaygın kullanımının tesiriyle öne çıkarken; mağdur hakları ve dayanak sistemleri üzerine kurumsal bilgilendirme çalışmaları genişliyor. Bu alandaki talep artışı, baroların CMK ve mağdur hizmetleri eğitimlerini tertipli aralıklarla güncellemesine yol açıyor.
Sahadaki öteki kıymetli başlık uzmanlaşma. Büyük ölçekli ofisler kadar, ferdî avukatlar ve butik takımlar de muhakkak mikronişlere odaklanarak farklılaşıyor: sigorta–sağlık, enerji–çevre, spor–eğlence, miras planlaması, Gayrimenkul–kentsel dönüşüm üzere. Bu eğilim, hem müvekkil tecrübesinde hem de meslek içi kalitede standardı yükseltiyor. Üniversitelerde klinik ve uygulamalı eğitim modellerinin yaygınlaşması, yeni mezunların belge idaresine süratli adapte olmasını sağlıyor.
Talep tarafındaki bu tablo kentler ölçeğinde de çeşitleniyor. İzmir’de aile içi uyuşmazlıklar ve kira kaynaklı müracaatların yanına tüketici–konut projeleri ve turizm kontaklı mukavele ihtilafları ekleniyor. “Kısa periyotlu kiralamalar, dönemlik mukaveleler ve site yönetimi–kat mülkiyeti” üçgeninde çıkan uyuşmazlıklar, arabuluculuk kapısından geçtikten sonra mahkemeye taşınıp taşınmamasına nazaran farklı stratejiler gerektiriyor. Vatandaşın bilgi arayışında boşanma avukatı ve kira avukatı üzere sözlerin öne çıkması, bu başlıkların gündelik hayatın pratik muhtaçlıkları ortasında üst sırada yer aldığını gösteriyor.
Kira uyuşmazlıklarına ait mecburî arabuluculuk düzenlemesi, sadece dava öncesi bir durak değil; tarafların masada müzakere maharetlerini geliştiren bir alan olarak da görülüyor. 1 Eylül 2023 ve sonrasında açılan kira tespit–tahliye davaları öncesinde arabulucuya başvurulması kuralı, bilhassa büyükşehirlerde müracaatların süratle artmasına yol açtı. Bu sayede tahliye ve tespit evraklarında mahkeme öncesi önemli bir filtre oluşurken, mutabakat sağlanan evrakların oranı da dikkat cazip bir düzeye ulaştı. (Bakanlık, kira uyuşmazlıklarında on binlerce evrakın mutabakatla sonuçlandığını duyurmuştu.)
Aile hukuku gündemi ise sırf dava sayılarıyla değil, süreç idaresi ve irtibatla de şekilleniyor. Ebeveynlik planı, çocukla şahsî bağlantı ve mal rejimi tasfiyesi üzere karmaşık başlıklarda, uzmanlık ve disiplinler ortası yaklaşım belirleyici oluyor. TÜİK’in 2024 bilgileri boşanmalarda artışa işaret ederken, uzmanlar türel temsilin yanı sıra psikososyal takviye ve arabuluculuk kanallarının gerçek sırayla kurgulanmasının çatışmayı azaltabildiğini belirtiyor. Bu yaklaşım, yargı sürecinin uzunluğunu ve maliyetini de etkiliyor.
Genel resme bakıldığında, avukat sayısındaki artışla birlikte hizmet çeşitliliği ve erişilebilirlik de artıyor. Lakin bu, rekabetin sırf fiyat üzerinden değil, uzmanlık, etik ve şeffaflık üzerinden de yaşanacağı bir periyoda girildiği manasına geliyor. Zarurî arabuluculuk uygulamalarının yaygınlaşması, kira rejimindeki değişimler ve tüketici hukukundaki yeni istikrar noktaları, vatandaşın tüzel seyahatinin “mahkeme öncesi–yargılama–icra” üç kademeli mimari içinde daha planlı ilerlemesini sağlıyor. Mesleğin temsilcileri, “erken müracaat, belgelendirme ve gerçek yönlendirme” üçlüsünün hem hak arama özgürlüğünü güçlendirdiği hem de yargı sisteminin aktifliğine katkı sunduğu görüşünde.
Sonuç olarak, Türkiye’de avukat sayısındaki artış tek başına bir istatistik değil; talebin niteliği, tüzel tahlil yollarının çeşitlenmesi ve vatandaşın hukuka erişiminin kolaylaşmasıyla birlikte okunması gereken bir trend. İzmir’den Ankara’ya, Diyarbakır’dan Bursa’ya farklı kentlerde farklı gereksinimler öne çıksa da, tablo ortak bir bildiri veriyor: Aile, kira, tüketici ve iş hukuku başlıkları, gündelik ömrün hukukla kesiştiği sıcak alanlar. Bu alanlarda hakikat bilgiye vaktinde erişim, arabuluculuk üzere barışçıl tahlil yollarının aktif kullanımı ve uzmanlaşmış hukuk hizmeti, yeni devrin belirleyici ögeleri olacak. Türkiye’nin 2024 bilgileri ve 2025’in birinci sinyalleri, bu dönüşümün kalıcı olacağına işaret ediyor.
Kaynak: Magazin Haberleri
