Son yıllarda infertilite yani kısırlık oranlarındaki artış nedeniyle pek çok çift tüp bebek tedavisine başvuruyor. Lakin üreme sıhhati ve tüp bebekle ilgili yanlış inanışlar, tedavi sürecinde gereksiz korku ve bilinçsiz uygulamalara yol açabiliyor. Tüm bunlar bebek sahibi olma bahtını azaltabiliyorken, şuurlu yaklaşımlar ve bireye özel tedaviler başarıyı artırıyor. Memorial Bahçelievler Hastanesi Tüp Bebek Merkezi’nden Op. Dr. Ali Osman Koyuncuoğlu, tüp bebek tedavisi konusunda yanlış bilinenler ve yeni tedavi uygulamaları hakkında bilgi verdi.
İşte tüp bebek tedavisi ile ilgili 10 yanlış inanış:
1. “Tüp bebek tedavisi kesinlikle adetin 2–3. gününde başlar”
Tüp bebek tedavisine bayanlarda kesinlikle adet devrinin 2 ya da 3’üncü gününde başlanması yıllardır süregelen bir uygulamaydı. Bu bilgi hala çok yaygındır ve pek çok çift bu takvime nazaran planlama gerektiğini düşünmektedir. Lakin artık tedavi tek bir vakit dilimine bağlı kalınarak yapılmamaktadır. Günümüz tüp bebek uygulamalarında yumurtalık durumu, hormonal karşılık ve bireye özel faktörler kıymetlendirilerek tedavi farklı döngü devirlerinde başlatılabilmektedir. Random-start IVF protokolü de denilen bu uygulama; düşük yumurta rezervi, kanser hikayesi, polikistik over sendromu üzere vakitle yarışın kıymetli olduğu hastalarda büyük avantaj sağlamaktadır.
2. “Tek embriyo muvaffakiyet ihtimalini düşürür”
Bebek sahibi olmak isteyen çiftlerde tedavi ile elde edilen embriyo sayısının düşük olması eşleri ümitsizliğe düşürebilmektedir. Lakin “Ne kadar çok embriyo, o kadar yüksek başarı” inanışı artık geçerliliğini yitirmiş durumdadır. Tedavide başarıyı belirleyen en değerli faktör embriyonun genetik sıhhatidir. Günümüzde PGT-A üzere genetik tarama formülleri, embriyoların kromozomal yapısını inceleyerek hangi embriyonun sağlıklı olduğunu gösterebilmektedir. Hasebiyle tek, lakin kaliteli bir embriyo; birden fazla düşük kaliteli embriyodan çok daha yüksek muvaffakiyet sağlayabilmektedir.
3. “Embriyo transferinden sonra kalkmadan yatmak gerekir”
Tüp bebek tedavi sürecinde bayanların embriyo transferi sonrası uzun mühlet yatak istirahatine alınması yakın bir vakte kadar yaygın bir uygulamaydı. Lakin yıllar içinde yapılan bilimsel çalışmalar, bunun gebelik oranlarını artırmadığını ortaya koydu. Burada öncelikle embriyonun rahme tutunma sürecinin hareket etmekle bozulacak kadar hassas bir düzenek olmadığının bilinmesi gerekmektedir. Rahim kas yapısı embriyoyu koruyan ve sabitleyen güçlü bir yapıya sahiptir. Uzun müddet yatmak ise tam bilakis kişiyi gerilime sokabilir, anksiyeteyi artırabilir, kan deveranını yavaşlatabilir, hasebiyle sürece olumsuz tesir edebilmektedir. Günümüzde embriyo transferi sonrası olağan günlük rutinlere dönülmesi önerilmektedir. Kişi iş ve toplumsal hayatına devam etmeli, bu süreci sağlıklı ve keyifli bir biçimde geçirmeye dikkat etmelidir.
4. “Yapay zekâ tüp bebekte yalnızca imaj işlemek için kullanılır”
Yapay zekâ artık tüp bebek alanında çok daha etkin bir rol oynamaktadır. Embriyo gelişim süreci, vakit atlamalı görüntüleme sistemleriyle saniye saniye kaydedilmektedir. Bu imgeler yapay zekâ algoritmaları tarafından tahlil edilmekte ve embriyonun gelişim modeli, tutunma ihtimali ve genetik olağanlığı üzerine öngörüde bulunulabilmektedir. Yapay zeka sistemleri, embriyonun hücre bölünme suratından biçim bütünlüğüne kadar birçok datayı saniyeler içinde kıymetlendirerek tutunma ihtimali en yüksek embriyoyu belirler. Bu sayede embriyo seçimi yalnızca gözle değil, veriye dayalı olarak yapılabilmektedir. Bu da muvaffakiyet talihini artıran çok kıymetli bir adımdır.
5. “Pıhtılaşma sorunu yalnızca gebeliğin ileri devirlerinde önemlidir”
Trombofili yani pıhtılaşma sorunu yalnızca gebelik ilerledikçe değer kazanan bir durum değildir. Trombofili tüp bebek tedavisinde embriyonun tutunmasını zorlaştırabilir. Rahim içi kan sirkülasyonu bozulduğunda gebelik bahtı azalır. Tekrarlayan düşük, tekrarlayan başarısız deneme veya aile hikayesi üzere durumlarda tabibin bu mevzuyu değerlendirmesi kıymetlidir. Pratik kan testleriyle bu durum saptanabilir ve uygun tedaviyle denetim altına alınabilir
6. “İleri yaşta yumurta toplama anne olma bahtını azaltır”
Kadın yaşı, yumurta sayısı ve kalitesini etkileyebilmektedir. Fakat günümüzde hormon dozlarının şahsa nazaran ayarlanabildiği, şahsileştirilmiş tedavi protokolleri sayesinde ileri yaşta da başarılı sonuçlar alınabilmektedir. Ayrıyeten birtakım bayanlarda 40 yaş sonrası bile biyolojik rezerv beklenenden uygun olabilmektedir. Bilim artık yaş hududunun değil, kişisel değerlendirmenin değerli olduğunu göstermektedir. Bu nedenle ileri yaşta da olsa bebek hayali olan çiftlerin kesinlikle bu bahiste tecrübeli uzmanlar tarafından kıymetlendirilmesi değerlidir.
7. “Dondurulmuş embriyo taze embriyo kadar kaliteli değil”
Tüp bebek tedavisine başvuran pek çok çift embriyoların dondurulmadan çabucak transfer edilmesi durumunda daha çabuk bebek sahibi olabileceklerini düşünmektedir. Lakin araştırmalar, dondurulmuş embriyo transferi sonuçlarının taze transfer kadar başarılı olduğunu, hatta kimi durumlarda daha düzgün sonuç verdiğini göstermektedir. Çağdaş vitrifikasyon tekniği sayesinde embriyolar çok süratli ve ziyan görmeden dondurulup saklanabilmekte ve en uygun vakitte sağlıklı bir sonuç için transfer edilmektedir.
8. “Genetik hastalık taşımıyorsam embriyo genetiğine baktırmama gerek yok”
Pek çok kişi genetik embriyolarda genetik taramanın yalnızca kalıtsal hastalıklar için yapıldığını sanmaktadır. Meğer embriyolardaki kromozomal yanılgıların büyük kısmı anne-babadan geçmemekte; yumurta ve spermin birleşmesi sırasında rastlantısal olarak oluşmaktadır. Bu nedenle makul durumlarda genetik tarama yapılması, tedavi sürecini daha gerçek yönlendirmektedir.
9. “Tüp bebek başarısızlığının tek nedeni strestir”
Tüp bebek tedavi sürecinin seyrinde gerilim kıymetli bir faktördür lakin tek başına belirleyici özelliğe sahip değildir. Rahim hazırlığı, embriyo kalitesi, hormonal cevap ve bireye özel tedavi planlamasının tüp bebek tedavisinin başarısı ve sağlıklı bir gebelik için çok daha güçlü tesirleri bulunmaktadır. Bu süreçte çiftler için gerilim denetimi gereklidir ama “başarı büsbütün gerilime bağlı” anlayışı gerçek değildir.
10. Tüp bebek tedavisinde tek emel çok embriyo elde etmektir?”
Bu niyet de geçmişte kalmış bir bakış açısının uzantısıdır. Günümüzde tüp bebek tedavisinde gaye çok embriyo üretmek değil; en yanlışsız embriyoyu belirlemektir. Yüksek embriyo sayısı her vakit yüksek muvaffakiyet manasına gelmez. Tedavide kıymetli olan genetik potansiyeli yüksek embriyonun hakikat vakitte rahimle buluşmasıdır.
Tüp bebek tedavisinin artık standart kalıplarla ilerleyen bir süreç olmadığının bilinmesi gerekmektedir. Her çift farklıdır ve muvaffakiyet talihi, gerçek kıymetlendirme, şimdiki bilgi ve bireye özel yaklaşımla artırılmakta, çağdaş uygulamalarla çok sayıda çift bebek hayallerine kavuşmaktadır.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
