Yaş, yalnızca nüfus cüzdanında yazan bir sayı değil. Bilim, bedenimizdeki her organın kendi suratında ve biyolojik yaşımızdan bağımsız olarak yaşlandığını gösteriyor. Genetik etkenler, hayat stilimiz üzere değişkenlerle organlarımızın yaşlanma suratı biyolojik yaşımızdan daha süratli olabilir. Tüm bunların getirdiği risklerin en başında ise organ bazlı sıhhat sıkıntıları geliyor. Örneğin; kalp biyolojik yaşı kronolojik yaştan besbelli derecede büyük olan birinde, kalp krizi riski onlarca yıl evvelden öngörülebiliyor, süratli yaşlanmakta olan böbrekler, ileride böbrek yetmezliği, metabolik ve kardiyovasküler meseleler için ihtar sinyali oluyor. Kronolojik yaşın yalnızca doğum tarihinizden beri geçen süreyi anlattığını, biyolojik yaşın ise hücrelerinizin, dokularınızın ve organlarınızın gerçek sıhhat durumunu, yıpranmanın boyutunu gösteren bir ölçümü olduğunu söyleyen Acıbadem Life Danışmanı, İç Hastalıkları Uzmanı Dr. Halil Ertürk organ yaşlanmasını ve erken tespit imkanlarını anlatıyor.
Organlarımız Birebir Yaşta Değil! Biyolojik Yaş Gerçeği
Organların farklı yaşlarda olması birinci duyulduğunda şaşırtan gelebilir; lakin çağdaş biyogerontoloji bunu açıkça ortaya koyuyor. Bedenimizin tek bir yaşa sahip olmadığını söyleyen Acıbadem Life Danışmanı, İç Hastalıkları Uzmanı Dr. Halil Ertürk; “Her organ ve sistem kendi suratında yaşlanıyor. Kronolojik yaş yalnızca doğduğunuz günden bugüne geçen süreyi anlatırken, biyolojik yaş hücrelerin ve dokuların gerçek sıhhat durumunu ölçen bir “iç saat” vazifesi görüyor. Biyolojik yaşın hesaplanmasında öne çıkan formüllerden biri olan epigenetik saatler ise DNA üzerindeki belli CpG bölgelerini inceliyor. Bu noktaların üzerindeki metilasyon ismi verilen kimyasal işaretler vakitle değişiyor ve bu değişim yaşlanma süratimiz hakkında güçlü ipuçları veriyor. Epigenetik saatler bu CpG bölgelerindeki desenleri tahlil ederek kişinin biyolojik yaşını ve kronolojik yaştan ne kadar sapma olduğunu hesaplıyor. Böylelikle bedenin hakikaten kaç yaşında olduğunu ve hangi süratle yaşlandığını görmek mümkün hâle geliyor” diyor.
Kalbiniz 40, Böbreğiniz 60, Bağışıklık Sisteminiz 70 Yaşında Olabilir
İlk geliştirilen epigenetik saatlerin, tüm bedeni tek bir biyolojik yaş skoruyla özetlediğini söyleyen Dr. Halil Ertürk; “Ancak yeni kuşak teknolojiler, artık her organın kendi yaşını başka farklı hesaplayabiliyor. Bu gelişmiş modeller; kalp, böbrek, karaciğer, beyin ve bağışıklık sistemi üzere temel organ ve sistemlerin biyolojik yaşlarını birbirinden bağımsız olarak pahalandırıyor. Böylelikle kronolojik olarak 50 yaşında olan bir kişinin tahlilinde kalbinin 40, böbreğinin 60, bağışıklık sisteminin ise 70 yaşında olması mümkün olabiliyor. Bu farklılıklar, organların ömür boyunca maruz kaldığı yüklerin ve yıpranmanın gerçek boyutunu daha net gösteriyor” sözlerini kullanıyor.
Sigara Akciğerleri, Şeker Damarları, Gerilim Kalbi Yaşlandırıyor
Organların yaşlanma suratını belirleyen en kıymetli etkenlerden birinin hayat boyunca maruz kalınan gerilim cinsleri olduğuna dikkat çeken Acıbadem Life Danışmanı, İç Hastalıkları Uzmanı Dr. Halil Ertürk, “Sigara ve hava kirliliği akciğerleri zorlayıp erken yaşlandırırken, hipertansiyon kalp ve böbrek üzerinde baskı oluşturuyor. Yüksek şeker ve insülin direnci karaciğeri ve damar sistemini yoruyor. Kronik gerilim ise hem beyni hem de kardiyometabolik sistemi süratle yıpratabiliyor” diyor.
Kan Testi ile Biyolojik Yaş Ölçümü
Stanford Üniversitesi’nin geniş iştirakli kohort çalışmalarında, kandaki binlerce proteini tahlil eden makine tahsili modelleri kullanılarak 11 farklı organın biyolojik yaşı hesaplandığını söyleyen Dr. Halil Ertürk, “Bulgular çarpıcıydı. Zira sağlıklı görünen yetişkinlerin yaklaşık %20’sinde en az bir organın beklenenden daha süratli yaşlandığı, %1–2’sinde ise birden fazla organın süratle yaşlandığı tespit edildi. Bu süratli yaşlanmanın, ilgili organlarla temaslı hastalık riskini besbelli halde artırdığı ve vefat oranlarında %20–50 ortasında değişen bir artışla alakalı olduğu görüldü. Yani dışarıdan sağlıklı görünen bireylerde bile iç organların erken ikaz sinyalleri yıllar öncesinden okunabiliyor. Bu organ yaş farkları, kronik hastalık ve sağlıklı hayat müddetini öngörmede güçlü bir araç haline geliyor” sözlerini kullanıyor.
Kalp Yaşı ile Kalp Krizi Riski 10 Yıl Evvelden Belirlenebilir
Hızlı yaşlanan organların, gelecekteki genel sıhhat durumunu belirlemekte kıymetli rol oynadığını belirten Acıbadem Life Danışmanı, İç Hastalıkları Uzmanı Dr. Halil Ertürk, “Örneğin kalp biyolojik yaşı kronolojik yaştan besbelli derecede büyük olan birinde, kalp krizi riski onlarca yıl evvelden öngörülebiliyor. Süratli yaşlanmakta olan böbrekler, ileride böbrek yetmezliği, metabolik ve kardiyovasküler problemler için ihtar sinyali oluyor. Organa has biyolojik yaş ölçümleri, şahsileştirilmiş önleyici tıbbın temel araçlarından birisidir. Lakin bu testlerin, klinik bulgular, ömür biçimi, genetik riskler ve görüntüleme sonuçlarıyla birlikte, mevzuyu bilen tabipler tarafından yorumlanması kural. Gaye, yalnızca “böbreğin 80, kalbin 40 yaşında” demek değil; bu farkın nedenlerini anlamak, beslenme, antrenman, uyku, gerilim idaresi uygulamaları, yaşlanmanın kök nedenlerine yönelik ileri tedaviler ve yenileyici tedavi yaklaşımlarıyla organın yaşlanma suratını yavaşlatmak, mümkünse biyolojik yaşını geri çekmek olmalıdır” diyor.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
