Üsküdar Üniversitesi NPİSTANBUL Hastanesi Psikiyatri Uzmanı Dr. Günay Hajiyeva, menopoz psikolojisine ait kıymetli değerlendirmelerde bulundu.
Menopoz fizyolojik sürecin bir parçası
Menopozun fizyolojik sürecin bir modülü olduğunu tabir eden Dr. Günay Hajiyeva, “Menopoz, overlerde folikül rezervinin tükenmesiyle birlikte giden ve 12 ay adet görmemekle tanısı konulan bir süreçtir. Ekseriyetle 45 ila 55 yaş ortasındaki bayanları kapsasa da birtakım bireylerde menopozun daha erken başlaması ya da daha geç bitmesi kelam konusu olabilir. Bu süreyi etkileyen kıymetli faktörler ortasında genetik yatkınlık öne çıkar; annenin menopoza giriş yaşı bizim için kıymetli bir referanstır. Ayrıyeten sigara kullanımı, ziyanlı alışkanlıklar, otoimmün süreçler ve gebelik sayısı üzere çevresel ve biyolojik faktörler de bu süreci etkileyebilir.” dedi.
Menopoz, bir bayanın hayatında kıymetli bir dönüm noktası
Menopozun, bir bayanın hayatında kıymetli bir dönüm noktası olarak vurgulandığını zira hormon sisteminde esaslı bir tekrar düzenlemenin kelam konusu olduğunu söz eden Dr. Günay Hajiyeva, “FSH (folikül uyarıcı hormon) kıymetlerinin yükselmesi, tam zıttı olarak östrojen ve progesteron bedellerinin düşmesi ana belirleyicidir. Östrojen yalnızca üreme için gerekli bir hormon değildir; birebir vakitte çok güçlü bir nöromodülatördür ve duygusal, ruhsal sistemimizi direkt tesirler. Östrojen azalmasıyla birlikte, hisleri yöneten limbik sistemde aktivasyon artışı yaşanırken, bizi frenleyen ve dengeleyen prefrontal korteks savunmasız kalır. Bu düzenek, bayanların ‘Ben bu türlü değildim, neler oldu, neden bu formda his dalgalanmaları yaşıyorum?’ formunda telaffuzlarda bulunmasına yol açar.” diye konuştu.
Menopoz süreciyle bayanın biyolojik ritmi değişiyor
Toplumda menopoz süreciyle ilgili kimi önyargılar bulunsa da bayanın değişmediğini ve değişen tek şeyin biyolojik ritmi olduğunu anlatan Dr. Günay Hajiyeva, “Kadının biyolojik ritminin değişmesiyle birlikte, aslında bayanlar bu süreci kendini daha düzgün anlamaya, birikimleri evrilerek kendisinin daha düzgün bir versiyonuna dönüşmek için bir fırsat noktası olarak görmelidir. Menopoz, bayanın daha olgun, kendini daha şimdiki ve daha derin bir versiyonuna geçiş için bir fırsattır. Bu süreçte yalnızca hormonal değil, tıpkı vakitte ruhsal ve toplumsal dalgalar da yaşanır. Melatonin, serotonin, adrenalin ve noradrenalin sistemlerinde de değişiklikler kelam bahsidir. Ruhsal olarak bayanlarda ‘Acaba tekrar nasıl başlayacağım? Bu sürecin sonu mu?’ halinde yükler oluşabilir ve bu yükü toplumsal faktörler de etkileyebilir.” formunda konuştu.
Psikolojik olarak tasa artışı en yaygın sorun olarak görülüyor
Bu süreçte en sık karşılaşılan ruhsal faktörlerin başında dert artışının geldiğini kaydeden Dr. Günay Hajiyeva, “Östrojenin azalması, bedenimizdeki en kıymetli tepki baskılayıcı nörotransmitter olan GABA sisteminde dengesizliğe yol açar, bu da dürtüsellik ve hisleri frenleyememe ile sonuçlanır. Emsal biçimde, serotonindeki dalgalanmalar ümitsizlik, isteksizlik ve hayattan zevk almama üzere depresif hisleri tetikler. Ayrıyeten odaklanma meseleleri, unutkanlık, işi sürdürmekte zorlanma ve bilgiyi geri çağırmakta zorlanma üzere bilişsel işlevlerde da dalgalanmalar görülebilir.” tabirinde bulundu.
Kadın daha tahammülsüz oluyor
Menopozun aile içi münasebetlerde de besbelli tesirler yarattığına işaret eden Dr. Günay Hajiyeva, “Kadının daha tahammülsüz, çabuk sonlanan ve daha reaktif olması eşlerde şaşkınlık yaratabilir. Erkeklerin şaşkınlığını hakikat yönetmek için, bayanın kendini net bir halde anlatması en kıymetli tahlil noktalarından biridir. Cinsel isteksizlik, ağrılı birleşmeler yahut vajinal kuruluk üzere fizyolojik süreçler de çiftler ortasında yanlış anlaşılmalara yol açabilir. Bu durum, bayanın isteği ya da eşini sevip sevmemesi ile değil, büsbütün biyolojik süreçle ilgilidir ve bu net bir biçimde söylenmelidir.” dedi.
İçinizde 90’a kadar sayın!
Bu duygusal dalgalanmalarla başa çıkmak için pratik tekliflerin başında “90 Saniye Kuralı”nın geldiğine vurgu yapan Dr. Günay Hajiyeva, “Öfkenin limbik sistemde patlama noktasına ulaştığı süreç ortalama 90 saniye sürer. Bizi sinirlendiren bir olay olduğunda çabucak tepki vermek yerine sakin kalmak, yansıyı ertelemeye çalışmak, derin nefes almak yahut 1’den 90’a kadar yavaşça saymak üzere teknikler, limbik sistemdeki patlamanın çözümlenmesine yardımcı olur ve denetimin bizde olduğu hissini güçlendirir.” diye konuştu.
Nefes antrenmanları de yardımcı oluyor
Bir başka kıymetli başa çıkma formülünün ise hakikat nefes idmanları olduğunu kaydeden Dr. Günay Hajiyeva, “Vücudumuzdaki sempatik (savaş-kaç) ve parasempatik (gevşeme) sistemleri dengelemek için gerçek nefes tekniği hayati kıymete sahiptir. Yanlışsız nefes almada, karın kasları öne hakikat bombeleşmeli ve 4 saniye nefes alınmalı, 7 saniye tutulmalı ve 8 saniyede verilmelidir. Bu teknik, vagus sonunu uyararak parasempatik sistemi aktive eder ve negatif niyetlerin oluşumunu mahzurlar. Ayrıyeten hislerimizi boşaltmak ve söz etmek için his günlüğü tutmak da süreci sağlıklı yönetmeye yardımcı olur.” sözünde de bulundu.
Gece terlemeleri ve sıcak basmaları da uyku bölünmelerini tetikleyebiliyor
Menopoz sürecinde sık görülen bir başka faktörün de uyku bozuklukları olduğunu söyleyen Dr. Günay Hajiyeva, şöyle devam etti:
“Östrojenin azalmasıyla melatonin istikrarı bozulur, sirkadiyen ritim aksar ve uyku düzensizlikleri başlar. Gece terlemeleri ve sıcak basmaları da uyku bölünmelerini tetikleyebilir. Bu yüzden birinci müdahale uykuyu düzenlemek olmalıdır. Uyku hijyenine dikkat etmek (her gün tıpkı saatte uyumak, yatak odasını yalnızca uyku ve cinsellik için kullanmak, gece geç saatlerde kafein tüketmemek) bu süreçte kritik rol oynar. Menopoz süreci, premenopozdan postmenopoza kadar toplamda ortalama 4 ila 7 yıl, hatta birtakım bayanlarda 10-15 yıl sürebilen uzun bir devirdir.”
Menopoz devrini desteklemek için mindfulness önerisi…
Bu uzun süreci daha sağlıklı yönetmek için hobileri ve ilgi alanlarını tekrar şekillendirmek ve uyku hijyeni üzere ömür üslubu düzenlemelerine odaklanmanın değerli olduğunu belirten Dr. Günay Hajiyeva, “Ancak kimi bayanlar bu süreçte çok zorlanabilir. Denetim zorlanıyorsa, uyku düzenlenemiyorsa yahut duygudurum dalgalanmaları devam ediyorsa profesyonel dayanak kaidedir. Menopoz devrini desteklemek için mindfulness, olumlu psikoterapi ve bilişsel davranışçı terapi (BDT) üzere teknikler uygulanabilir; gerekirse ilaç tedavisi de kelam konusu olabilir.” biçiminde kelamlarını tamamladı.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
