Çocukların sağlıklı büyümelerinde idrar yollarının korunması kritik bir rol oynuyor. Çünkü, bilhassa çocuklarda sık rastlanan idrar yolu enfeksiyonu yalnızca idrar yapmada zahmet, ateş ve huzursuzluk üzere süreksiz şikâyetlere yol açmakla kalmıyor; vaktinde tedavi edilmezse böbreklerde kalıcı hasar da bırakabiliyor. Acıbadem Maslak Hastanesi Çocuk Sıhhati ve Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Özlem Aydoğ, bu nedenle çocuklarda idrar yolu enfeksiyonunda erken teşhis ve tedavinin büyük kıymet taşıdığına dikkat çekerek, “Üriner sistemde altta yatan fonksiyonel ya da yapısal bir anormalliğin varlığında; bilhassa tekrarlayan ateşli üst idrar yolu enfeksiyonu geçirilmesi durumunda böbreklerde hasar gelişme riski yüksektir. Ülkemizde geri dönüşü olmayan kronik böbrek yetmezliğinin en sık nedenini de bu tablolar oluşturmaktadır. Hasebiyle, çocuklarda idrar yolu enfeksiyonunun ve altta yatan anormalliklerin erken saptanıp uygun biçimde tedavi edilmesi, böbrek sıhhatinin korunmasında çok önemlidir” diyor.
Çocuklarda en sık görülen 2. enfeksiyon türü!
Üriner sistemin, yani üretra, idrar kesesi, üreterler ve böbreklerin enfeksiyonu manasına gelen “idrar yolu enfeksiyonu”, ülkemizde çocukluk çağında üst teneffüs yolu enfeksiyonundan sonra en sık görülen enfeksiyon olarak kayda geçiyor. Bebeklerde ve tuvalet eğitiminin verildiği oyun çağı çocuklarında daha sık görülen bu enfeksiyon; bağırsak kaynaklı olan ve üriner sistemin iç katmanına tutunabilen üropatojen bakterilerin, perianal ve perineal alandan üretra, idrar kesesi ve böbreklere çıkmasıyla oluşuyor. Hastaların yüzde 80’inden fazlasında ise E. Coli bakterisi rol oynuyor.
6. aydan sonra kız çocuklarında daha çok görülüyor
İdrar yolu enfeksiyonu, bağışıklık sisteminin düzgün gelişmemiş olması ve sünnet derisinin altında yerleşen proteus bakterileri nedeniyle ömrün birinci 6 ayında erkek çocuklarında daha sık görülürken, birinci 6 aydan sonra ise üretranın kısa ve anüse yakın olması nedeniyle kız çocuklarında daha sık ortaya çıkıyor.
En yaygın görülen 3 sebebine dikkat!
İdrar yolu enfeksiyonunun oluşmasında en sık az su içme, idrarın tutulması, yani sık ve tam idrar yapılmaması ve kabızlık (günlük dışkılamanın yapılmaması) olmak üzere üç işlevsel neden tesirli oluyor. Çocuk Sıhhati ve Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Özlem Aydoğ, “Bu işlevsel durumlar üriner sistemin yıkanmasını önleyerek bakterilerin üriner sisteme tutunmalarını, çoğalmalarını ve böbreklere kadar çıkmalarını kolaylaştırır ve idrar yolu enfeksiyonunun gelişimine neden olur” diye konuşuyor.
Pek çok etken riski artırıyor
Prof. Dr. Özlem Aydoğ, idrar yolu enfeksiyonuna yol açan öbür etkenleri şöyle özetliyor: “Küvette oturarak banyo yapılması yahut yaz aylarında pak olmayan havuza girilmesi de riski artırır. Antibiyotik kullanılması da riski artıran kıymetli bir etkendir. Bunların yanı sıra perineal ve perianal alanın parfümlü yahut alkollü dezenfektan unsurlarla temizliğinin yapılması, idrar yolu enfeksiyonuna neden olan üropatojen bakterilerin üriner sisteme tutunmalarını önleyen yararlı bakterilerin yok olmasına yol açarak enfeksiyonun gelişme riskini artırır.” İdrar yolu enfeksiyonunun gelişmesinde ve tekrarlamasında; işlevsel nedenler kadar sık olmasa da idrar kesesinin fonksiyon bozukluğu, idrarın mesaneden böbreklere geri kaçışı (reflü), üriner sistemde darlık, tıkanıklık ve taş üzere yapısal anormallikler de etken olabiliyor.
Bu belirtilerde vakit kaybetmeyin!
İdrar yolu enfeksiyonu, alt ve üst idrar yolu enfeksiyonu olmak üzere 2 kümede inceleniyor. Üretra ve idrar kesesinin tutulduğu alt idrar yolu enfeksiyonunda; idrarda makûs koku, bulanıklık ve nadiren kanın varlığı, idrar yaparken yanma-ağrı, sık idrara çıkma ve idrar kaçırma gibi işeme semptomları ön plana çıkıyor. Karnın ön-alt kısmında hafif ağrı ve 38°C altında hafif ateşle seyreden alt idrar yolu enfeksiyonu çabucak ve yanlışsız halde tedavi edilmezse enfeksiyon böbreklere ulaşarak üst idrar yolu enfeksiyonu gelişimine neden oluyor. Böbreklerin de tutulduğu üst idrar yolu enfeksiyonunda, işeme semptomlarına ek olarak, 38.5°C üzerinde ateş, karın ve böğür ağrısı, bulantı ve kusma üzere sistemik bulgular da gelişiyor.
Böbrek hasarı oluşmaması için…
Prof. Dr. Özlem Aydoğ, üst idrar yolu enfeksiyonu geliştiğinde böbrek hasarı riski de oluştuğu için erken teşhis ve tedavinin büyük ehemmiyet taşıdığını belirterek, şu ikazlarda bulunuyor: “Dolayısıyla, tabir yeteneği şimdi gelişmeyen küçük çocuklarda yüksek ateş, huzursuzluk-ağlama, gaz sancısı, beslenme sorunu, kilo alamama, uzamış sarılık, düzelmeyen pişik ve kabızlık üzere spesifik olmayan semptomların varlığında da idrar tetkik ve kültürünün yapılması, teşhis ve tedavide geç kalınmaması gerekir.”
Antibiyotik tedavisi şart!
Çocuk Sıhhati ve Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Özlem Aydoğ, çocuklarda idrar yolu enfeksiyonu tanısı konulur konulmaz çabucak uygun antibiyotik tedavisine başlanması gerektiğini vurguluyor. Prof. Dr. Özlem Aydoğ, ilk hastalık sonrasında kız çocuklarının yüzde 40 ila 60’ında, erkek çocuklarının ise yüzde 20 ila 30’unda enfeksiyonun tekrarlayabildiği ikazında bulunarak, “Özellikle üriner sistemde işlevsel yahut yapısal bir anormallik varsa enfeksiyonun tekrarlama riski daha fazladır. Bu nedenle, tekrarlayan enfeksiyonda üriner sistemin işlevsel yahut yapısal anormallik açısından kesinlikle araştırılması gerekir. Ultrason birinci tercih olmakla birlikte, gerekli durumlarda ileri görüntüleme usullerine başvurulabilir. Üriner sistemde önemli yapısal anormallik saptanırsa cerrahi tedavi gerekebilir” diyor.
Çocukları idrar yolu enfeksiyonundan korumak için 7 kritik kural!
Çocuk Sıhhati ve Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Özlem Aydoğ, çocuğunuzu idrar yolu enfeksiyonundan korumak için almanız gereken tedbirleri şöyle sıralıyor:
- Bol bol su içmesini sağlayın
- İdrarını tutmamasına, yani sık idrar yapmasına dikkat edin
- Günlük dışkılaması değerli. Bunun için diyet uygulanabilir, gerekirse dışkıyı yumuşatan eserlere ve lavmana başvurulabilir.
- Perineal ve perianal bölge hijyenine dikkat edin. Lakin parfümlü ve alkollü dezenfektan içeren eserlerden, ıslak mendil kullanımından kaçının.
- Banyosunu ayakta, duş biçiminde yaptırın.
- Temizliğinden emin olmadığınız havuza sokmayın.
- Gereksiz antibiyotik kullanımından kaçının.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
