Dünya Sıhhat Örgütü’nün 2022 yılı bilgilerine nazaran, dünya genelinde yaklaşık 19 milyon 800 bin kişi kalp ve damar hastalıkları nedeniyle hayatını kaybetti. Bu ölümlerin büyük çoğunluğunu kalp krizi ve inme oluştururken, Türkiye İstatistik Kurumu’nun 2023 dataları de Türkiye’de her 3 mevtten 1’inin sirkülasyon sistemi hastalıklarına bağlı olduğunu ortaya koyuyor. Bu kümede her 10 mevtten yaklaşık 4’ü kalp krizi nedeniyle gerçekleşiyor, bu da ülkemizde her yıl on binlerce kişinin kalp krizine bağlı yaşamını yitirdiğini gösteriyor. Acıbadem Kartal Hastanesi Kardiyoloji Uzmanı Dr. Redwan Seid Busery, üstelik kalp krizlerinin genç erişkinlerde artış gösterdiğini vurgulayarak, “Kalp krizleri ekseriyetle 50-70 yaş aralığında görülmektedir. Lakin, son yıllarda ömür usulündeki değişimler ve belirti vermeyen risk faktörleri nedeniyle erken başlangıçlı, yani 45 yaş altı kalp krizi olaylarında dikkat cazibeli bir artış olduğu belirtilmektedir. Memleketler arası çalışmalar, tüm kalp krizi hadiselerinin yaklaşık yüzde 5–10’unun 45 yaş ve altındaki şahıslarda görüldüğünü ve bu oranın son 10–15 yılda kademeli olarak yükseldiğini göstermektedir” diyor.
Gizli risk faktörlerine dikkat!
Kalp krizi (tıbbi ismiyle miyokard enfarktüsü), kalbi besleyen koroner damarların ani formda tıkanmaları sonucu kalp kasına kâfi kan ve oksijenin ulaşamaması ile ortaya çıkan ve hayati tehlike taşıyan klinik bir tablo. Bu tıkanma çoğunlukla damar duvarında bulunan aterosklerotik plağın yırtılması ve bölgede süratle pıhtı oluşmasıyla gelişiyor. Kardiyoloji Uzmanı Dr. Redwan Seid Busery, özellikle sigara, obezite, sıhhatsiz beslenme ve ağır gerilimin genç erişkinlerde kalp krizi riskini süratle yükselttiğine dikkat çekerek, “Bunlara ek olarak, özellikle ailevi kolesterol meseleleri, yüksek tansiyon ve insülin direnci üzere birden fazla vakit belirti vermeden ilerleyen ‘gizli’ risk faktörleri genç erişkinlerde fark edilmeden yıllarca damar hasarı oluşturabilmektedir” bilgisini veriyor. Dr. Redwan Seid Busery, bu nedenle, ailede erken yaşta kalp hastalığı hikayesi olan yahut kolesterol, tansiyon ve diyabet üzere metabolik riskler taşıyan genç yaş grubundaki bireylerin nizamlı olarak taranmalarının büyük kıymet taşıdığını belirterek, “Erken farkındalık, vaktinde yapılan denetimler ve sağlıklı ömür alışkanlıkları genç yaş kümesinde kalp krizinin kıymetli ölçüde önlenmesini sağlayabilmektedir” diyor. Kardiyoloji Uzmanı Dr. Redwan Seid Busery, genç yaş yaşta görülen kalp krizinin 8 nedenini anlattı; kıymetli teklifler ve ihtarlarda bulundu!
Sigara ve tütün ürünleri
Sigara ve tütün eserleri genç yaşta kalp krizi geçirmenin en güçlü risk faktörlerinden biri olarak karşımıza çıkıyor. Büyük milletlerarası tahlillerde, faal sigara içen bireylerde kalp krizi riskinin hiç içmeyenlere kıyasla yaklaşık üç kata yakın arttığı gösterilmiş. Tütünün damar iç yüzeyini bozması, pıhtılaşmayı artırması ve ani damar tıkanıklığına yol açması bu alakayı açıklıyor.
Ne yapmalı? Nikotin replasman tedavileri ve profesyonel dayanak programlarıyla sigaranın bırakılması kalp krizi riskini kısa müddette besbelli formda azaltıyor.
Ailevi hiperkolesterolomi
Ailevi hiperkolesterolemi, LDL kolesterolün (kötü huylu kolesterol) genetik olarak çok yüksek seyrettiği bir durum ve genç erişkinlerde kalp krizi oluşumunun en kıymetli nedenlerinden biri. Kardiyoloji Uzmanı Dr. Redwan Seid Busery, “Genç yaşta görülen ‘beklenmedik’ kalp krizlerinin değerli bir kısmı ailevi hiperkolesterolomi sebebiyle gelişmektedir” diye konuşuyor.
Ne yapmalı? Ailede erken kalp krizi hikayesi olan şahıslar 20’li yaşlardan itibaren tertipli LDL kolesterol ölçümü yaptırmalı; gerekirse ileri kıymetlendirme planlanmalı.
Obezite, insülin direnci ve diyabet
Erken koroner arter hastalığının ana belirleyicileri ortasında yer alan obezite, insülin direnci ve diyabet genç nüfusta giderek yaygınlaşıyor. Sistematik derlemeler, bu metabolik bozuklukların kalp krizi riskini manalı biçimde artırdığını gösteriyor. Kardiyoloji Uzmanı Dr. Redwan Seid Busery, obeziteye eşlik eden inflamasyon, damar sertliği ve metabolik gerilimin bu riskin temel sistemlerini oluşturduğunu söylüyor.
Ne yapmalı? Sağlıklı beslenme, kilo denetimi, tertipli fizikî aktivite ve metabolik risklerin erken tespiti kollayıcı tesir sağlıyor.
Düşük fizikî aktivite
Düzenli fizikî aktivite yapmayan genç erişkinlerde obezite, dislipidemi (kandaki yağ seviyelerinin olağanın üzerine çıkması yahut dengesizleşmesi) ve yüksek tansiyon üzere risk faktörleri kalp krizi riskini artırıyor. Yapılan geniş çaplı çalışmalarda, sistemli fizikî aktivitenin kollayıcı tesiri net biçimde gösterilmiş ve haftalık aktivitenin artmasıyla riskin azaldığı saptanmış.
Ne yapmalı? Haftada en az 150 dakika orta tempolu antrenman (yürüyüş, koşu, bisiklet) hedeflenmeli; günlük sedanter, yani hareketsiz geçirilen müddet mümkün olduğunca azaltılmalı.
Erken yaş hipertansiyonu
Genç yaşta fark edilmeyen yahut tedavi edilmeyen yüksek tansiyon damar duvarını süratle yıpratarak erken ateroskleroz (damar sertliği) ile kalp ve damar hastalığı riskini artırıyor. Yapılan geniş çaplı çalışmalar, kan basıncındaki her 10 ünitelik (10 mmHg) denetimin kalp krizi ve inme üzere önemli kalp ve damar olaylarının riskini besbelli formda azalttığını gösteriyor.
Ne yapmalı? Genç erişkinlerin yılda en az bir defa kan basıncını ölçtürmeleri gerekiyor. Risk kümesinde olanların ise daha sık takip edilmeleri öneriliyor.
Viral enfeksiyonlar ve miyokardit
Bazı viral enfeksiyonlar, bilhassa COVID-19, gençlerde kalp kasında iltihaba (miyokardit) neden olarak önemli aritmilere ve kalbin işlev bozukluğuna yol açabiliyor. Kardiyoloji Uzmanı Dr. Redwan Seid Busery, “Bu tabloda gelişen kalp hasarı, aterosklerotik kalp krizinden farklı bir sistem ile ortaya çıksa da genç erişkinlerde hayatı tehdit eden sonuçlara neden olabilmektedir” diyor.
Ne yapmalı? Enfeksiyon sonrasında göğüs ağrısı, çarpıntı, halsizlik yahut nefes darlığı yaşayan genç erişkinlerin gecikmeden tıbbi değerlendirmeye başvurmaları yaşamsal ehemmiyet taşıyor.
Psikososyal gerilim, anksiyete ve uyku bozuklukları
Kronik gerilim, depresyon ile uyku düzensizliği genç erişkinlerde kalp ve damar hastalıkları riskini artıran kıymetli faktörler olarak tanımlanıyor. Büyük memleketler arası çalışmalarda psikososyal gerilim seviyesi yüksek bireylerde kalp krizi riskinin manalı ölçüde yükseldiği saptanmış. Çünkü, gerilim hem hormonal karşılığı değiştiriyor hem de sigara kullanımı ve berbat beslenme üzere davranışsal riskleri artırıyor.
Ne yapmalı? Stres idaresi, tertipli uyku, gerekirse ruhsal dayanak ve iş–yaşam istikrarı odaklı ömür düzenlemeleri gözetici tesir sağlıyor.
Uyarıcı hususlar ve güç içecekleri
Uyarıcı hususlar gençlerde ani koroner damar spazmı ve kalp kriziyle sonuçlanabilen önemli ritim bozukluklarına neden olabiliyor. Güç içecekleri için uzun periyot kalp krizi riski bilgileri hudutlu olmakla birlikte, mevcut çalışmalar, bu eserlerin kısa müddette kalp atım suratını ve kan basıncını yükselterek olumsuz kardiyak tesirlere yol açabileceğini gösteriyor.
Ne yapmalı? Uyarıcı unsurlardan uzak durulmalı; güç içeceklerinin tüketimi ise bilhassa ağır gerilim, imtihan yahut çalışma periyotlarında mümkün olduğunca sınırlandırılmalı.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
