Üsküdar Üniversitesi ve Method Research Company’nin Türkiye genelinde 18-29 yaş ortası bin 9 gençle gerçekleştirdiği “Gençlik, Yalnızlık ve Dijitalleşme” araştırması, Z ve Y nesillerinin duygusal dünyasına ışık tuttu. Toplumsal medyanın ve dijitalleşmenin kuşattığı çağdaş dünyada gençlerin portresini çizen araştırma; arkadaş sayısının yalnızlığı bitirmediğini, yapay zekânın yeni bir “dert ortağı” haline geldiğini ve “vefa” hissinin önemli bir yara aldığını ortaya koydu.
“Gençlik, Yalnızlık ve Dijitalleşme” araştırması; Türkiye genelinde 18-29 yaş ortası, %62’si bayan, %38’i erkek olmak üzere toplam 1.009 iştirakçi ile gerçekleştirildi. Çalışma, 7. Memleketler arası Yalnızlık Sempozyumu kapsamında kamuoyuna sunuldu.
Gençlerin %66,3’ü üç ve daha fazla yakın arkadaşı olduğunu, %29,1’i 1–2 yakın arkadaşa sahip olduğunu, %4,6’sı ise hiç yakın arkadaşı olmadığını belirtti.
Yalnızlık artık istisna değil, rutin!
Araştırma sonuçlarına nazaran yalnızlık, gençler ortasında süreksiz bir his olmaktan çıkıp yerleşik bir ruh haline dönüşmüş durumda. İştirakçilerin %27,1’i kendisini “ara sıra”, %27,3’ü ise “sık sık” yalnız hissettiğini tabir ediyor. Toplamda gençlerin %50’den fazlasının yalnızlık ikliminde yaşaması, yalnızlığın gençler ortasında olağanlaştığını, sessizce yaşandığını ve birçok vakit içselleştirildiğini ortaya koyuyor.
En kırılgan devir: 18-21 Yaş
Yalnızlık hissinin en tepeye ulaştığı yaş kümesi %32 ile 18-21 ortası gençler oldu. Bilhassa 18-19 yaş kümesinde bu oran %36’ya kadar yükseliyor. Üniversiteye geçiş, aileden kopuş ve gelecek telaşının birleştiği bu “eşik” devri, gençlerin kendilerini en savunmasız ve yalnız hissettikleri vakit dilimi olarak kayıtlara geçti.
Kadınlar paylaşıyor, erkekler içine atıyor
Araştırma, yalnızlığın yaşanma biçiminde cinsiyetler ortası bariz bir fark olduğunu gösteriyor. Araştırma bulgularına nazaran, “ara sıra yalnız hissediyorum” diyenlerin %61’ini, “sık sık yalnız hissediyorum” diyenlerin ise %58’ini bayanlar oluşturuyor. Bu durum, bayanların yalnızlık hissini daha açık biçimde söz ettiğini gösteriyor. Erkeklerde ise yalnızlık daha düşük oranlarda lisana getiriliyor fakat bu, erkeklerin daha az yalnız olduğu manasına gelmiyor. Bu bilgi, bayanların yalnızlığı söz etmede daha cesaretli olduğunu, erkeklerin ise toplumsal roller nedeniyle bu duyguyu bastırarak “görünmez” bir yalnızlık yaşadığını ortaya koyuyor.
Arkadaş çok, samimiyet yok!
Araştırmanın en şaşırtan sonuçlarından biri arkadaş sayısı ile yalnızlık ortasındaki bağlantı oldu. Gençlerin %66,3’ü üç ve daha fazla yakın arkadaşı olduğunu belirtmesine karşın yalnızlık hissetmeye devam ediyor. Bu durum, “niceliksel kalabalığın niteliksel bir bağ kurmaya yetmediğini” kanıtlıyor. Gençler, etraflarında beşerler olsa bile “anlaşılamama” ve “duygusal güvencesizlik” sorunu yaşıyor.
Vefa ve sadakat algısı sarsılıyor!
Genç neslin insan ilgilerine olan inancı de önemli bir imtihanda. Gençlerin yalnızca üçte biri insanların güç vakitlerde birbirine vefalı davrandığını düşünüyor. “Vefa” kavramı hala “zor günde yanında olmak” halinde tanımlansa da gençler gündelik hayatta bu pahanın karşılığını bulamadıklarını tabir ediyor. Bu güvensizlik, gençlerin bağ kurarken daha aralıklı ve temkinli olmasına neden oluyor.
Ekran müddeti arttıkça yalnızlık derinleşiyor
Dijitalleşme ile yalnızlık ortasındaki bağ da araştırmada net bir biçimde görüldü. Sık yalnızlık hisseden gençlerin %40’ı günde 4 saatten fazla vaktini toplumsal medyada geçiriyor. Lakin toplumsal medyada geçirilen müddet, bir “bağ kurma” aracı olmaktan fazla, yalnızlıktan kaçmak için kullanılan “geçici bir sığınak” fonksiyonu görüyor. Dijital dünyadaki ağır temas, gerçek hayattaki boşluk hissini doldurmaya yetmiyor.
Yeni kaygı ortağı ChatGPT!
Araştırma, yapay zekânın gençler için yalnızca teknik bir araç değil, duygusal bir “liman” haline gelmeye başladığını ortaya koydu:
“Gençlerin yaklaşık %83’ü yapay zekâyı bilgi almak ve soru sormak maksadıyla kullandığını belirtiyor. Gençlerin %27’si yalnız hissettiğinde yahut kimseyle konuşmak istemediğinde ChatGPT’ye soru soruyor. Sık yalnızlık yaşayanlarda yapay zekâya yönelme oranı %35’e çıkıyor. Gençlerin %33’ü yapay zekâ ile yazışmanın, bir beşerle konuşmaktan daha kolay olduğunu belirtiyor. Buna karşılık %59’u yapay zekânın yalnızlık hissini azaltmayacağını düşünmüyor.”
Prof. Dr. Ebulfez Süleymanlı: “Yalnızlık Yapısal Bir Tecrübeye Dönüştü”
Araştırma sonuçlarını pahalandıran Üsküdar Üniversitesi Sosyoloji Bölümü’nden Prof. Dr. Ebulfez Süleymanlı, yalnızlığın artık süreksiz bir ruh hali değil, yapısal bir sorun olduğunu tabir ederek, şunları kaydetti:
“Bu araştırma, gençlerde yalnızlığın süreksiz bir ruh hâli olmaktan çıkarak, alakaların niteliği ve sürekliliğiyle ilişkili yapısal bir tecrübeye dönüştüğünü ortaya koymaktadır. Gençlerin kıymetli bir kısmı toplumsal çevrelere ve arkadaşlık ağlarına sahip olsa da yalnızlık hissinin yaygın biçimde devam etmesi; ilgilerde itimat, samimiyet ve karşılıklılık beklentilerinin gereğince karşılanmadığını göstermektedir. Yalnızlık, bu tarafıyla bir kopuştan çok, anlaşılmama ve güvencesizlik hissinin sözü olarak ortaya çıkmaktadır.
Vefa ve sadakatle ilgili bulgular, yalnızlık tecrübesinin art planında yer alan değerli bir toplumsal dönüşümü görünür kılmaktadır. Gençler, bağları daha kırılgan, süreksiz ve şartlı olarak algılamakta; bu durum bağ kurarken temkinli ve aralıklı davranmalarına yol açmaktadır.”
Gençler daha fazla irtibat değil itimat arıyor
Method Research Company’den Hale Aslı Kılıç da “Yapay zekâ ve ChatGPT kullanımına ait bulgular ise bu dönüşümün dijital boyutuna işaret etmektedir. Gençler, yapay zekâyı yalnızlığı “çözmek” için değil; daha çok hafifletmek ve yönetilebilir kılmak için kullanmaktadır. Araştırma, gençlerin temel muhtaçlığının daha fazla bağlantı değil; daha inançlı, kalıcı ve vefaya dayalı toplumsal bağlar olduğunu açık biçimde ortaya koymaktadır.” diye değerlendirmede bulundu.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
