Sağlıklı yaşlanmada fizikî güçlenmenin bağımsızlığın, toplumsal iştirakin ve uzun ömrün anahtarı olduğunu belirten İstanbul Atlas Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Fizyoterapi ve Rehabilitasyon Kısım Lideri Doç. Dr. Hilal Denizoğlu Külli, ülkemizde birçok ileri yaştaki bireyin fizikî zorluklar, erişim sorunları ya da yaşlıya hürmet anlayışı nedeniyle meskenlerine kapandığını söyledi. Bu durumun “hareketsizlik -sosyal izolasyon -rol kaybı -duygusal durum bozukluğu -daha fazla hareketsizlik” halinde bir kısır döngüye yol açtığını belirten Doç. Dr. Hilal Denizoğlu Külli, “Fiziksel güçlenme, yalnızca kas ve kemiklerimizi değil; tıpkı vakitte toplumsal hayatımızı, ruh sıhhatimizi ve toplumla bağımızı da korur” dedi.
Dünya Fizyoterapi Konfederasyonu tarafından her yıl 8 Eylül’de kutlanan Dünya Fizyoterapi Günü için bu yılın teması, “sağlıklı yaşlanma, düşme ve zayıflığın önlenmesi” olarak belirlendi.
İstanbul Atlas Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Fizyoterapi ve Rehabilitasyon Kısım Lideri Doç. Dr. Hilal Denizoğlu Külli, sağlıklı yaşlanma sürecinde hareket etme ve fizyoterapinin ehemmiyetini kıymetlendirdi.
Sağlıklı yaşlanma, bağımsız, üretken ve kaliteli bir ömür sağlıyor
Sağlıklı yaşlanmanın yalnızca hayat mühletini uzatmak değil, tıpkı vakitte bu yılları bağımsız, üretken ve kaliteli geçirmek manasına geldiğini belirten Doç. Dr. Hilal Denizoğlu Külli, “Yaş ilerledikçe kas kütlesi ve kemik yoğunluğu azalır. Bu da günlük hayatta kolay aktivitelerin bile zorlaşmasına neden olur. Fizikî güç, bu manada özgürlüğü korumak demektir. Yaş ilerledikçe kas kütlesi ve kemik yoğunluğu doğal olarak azalır. Bu da merdiven çıkmak, pazar poşeti taşımak, torununu kucağına almak üzere gündelik işlerde bile zorluk yaratabilir” dedi.
Düzenli idman, dünyanın en güçlü ilacı…
Sağlıklı yaşlanmada fizikî olarak güçlenmenin değerli olduğunu söyleyen Doç. Dr. Hilal Denizoğlu Külli, “Fiziksel olarak güçlenmenin yararları, her yaş için saymakla bitmez. Nizamlı antrenman, kas–kemik sıhhatini korumak ve daha uzun müddet bağımsız kalmanın, kaliteli ve üretken bir ömür sürmenin en kıymetli yollarından biridir. ‘Egzersiz, tablet haline dönüştürülebilecek bir ilaç olsaydı dünyanın en güçlü ilacı olur’ denir. Şu an idmanın yararlarını yaratacak bir ilaç yok lakin fiyatsız ve kendi başınıza yaparak bu yararları elde etmemeniz için hiçbir neden yok. Başta diyabet, hipertansiyon ve birçok kardiyovasküler hastalıklar, düşmeler, kırıklar, romatizmal ağrılar üzere birçok kas iskelet sistemi hastalıklarının önlenmesi, bellek, dikkat ve öğrenme üzere bilişsel fonksiyonların olumlu tarafta etkilemesi ve bilhassa depresyon ve telaşın azaltılması için idman her türlü ilaçtan daha yüksek bir yarara sahiptir” dedi.
Yaşlılıkta konuta kapanma, kısır döngü yaratıyor
Son yıllarda yapılan bilimsel çalışmaların, uzun ve sağlıklı bir ömrün sırrının sadece fizikî güçte değil, tıpkı vakitte toplumsal ilgilerde olduğunu gösterdiğini kaydeden Doç. Dr. Hilal Denizoğlu Külli, “Ancak ülkemizde birçok yaşlı birey, fizikî zorluklar ve erişim sorunları nedeniyle konutlarına kapanmış durumda. Bu da bir kısır döngü yaratıyor: Hareketsizlik → toplumsal izolasyon → rol kaybı → duygusal durum bozukluğu → daha fazla hareketsizlik. İşte bu yüzden fizikî güçlenme yalnızca kas ve kemiklerimizi değil; birebir vakitte toplumsal hayatımızı, ruh sıhhatimizi ve toplumla bağımızı da korur. Hasebiyle fizikî olarak güçlü kalmak, bağımsız hayatı sürdürmek, toplumla bağlarını koparmamak ve ruhsal düzgünlük halini korumak için kritik değere sahiptir” dedi.
Doç. Dr. Hilal Denizoğlu Külli, “Bireysel yahut küme yürüyüşleri, bahçede çiçeklerle ilgilenmek ya da mahallede kolay bir park buluşması bile yaşlı bireyin hem vücuduna hem ruhuna canlılık katar. Hülasa sağlıklı yaşlanmada fizikî güçlenme; bağımsızlığın, toplumsal iştirakin ve uzun ömrün anahtarıdır” dedi.
Direnç antrenmanları, büyük kas kümelerini çalıştırıyor
Kas ve kemikleri güçlü tutmanın yolunun ömür uzunluğu hareketten geçtiğini vurgulayan Doç. Dr. Hilal Denizoğlu Külli, “Direnç idmanları bu işin temel taşlarından biridir. İtme, çekme, oturup kalkma, taşıma üzere günlük ömürde yaptığımız hareketleri taklit eden idmanlar, büyük kas kümelerini çalıştırır ve kemiklere gerekli yüklenmeyi sağlar. Halk ortasında yanlış bilinenin tersine, gerçek planlandığında tartı çalışmaları eklemlere ziyan vermez; tam bilakis eklem etrafındaki kasları güçlendirerek onları korur. Burada kıymetli olan, idmanın zorluk düzeyinin fizyoterapist nezaretinde inançlı bir biçimde kademeli olarak artırılmasıdır” dedi.
Denge ve uyum idmanları ve aerobik fayda sağlıyor
Kas ve kemik sıhhatinde istikrar ve uyum idmanlarının de en az direnç çalışmaları kadar bedelli olduğunu söz eden vurgulayan Doç. Dr. Hilal Denizoğlu Külli, “Basit üzere görünen otur-kalk pratikleri, tek ayak üzerinde durma, farklı istikametlere adım atma ya da tai chi/dans üzere uygulamalar hem dengeyi geliştirir hem de düşme riskini azaltır. Aerobik antrenmanlar ise kalp ve akciğer kapasitesini artırarak sirkülasyon sistemini güçlendirir, bu da kemiklerin daha uygun beslenmesine katkı sağlar” dedi.
Sağlıklı yaşlanmada toplumsal alakalar de önemli
Sağlıklı yaşlanmada antrenmanın yanı sıra öbür faktörlerin de kıymetli olduğunu kaydeden Doç. Dr. Hilal Denizoğlu Külli, “Elbette işin sırf idman boyutu yok. Genel sıhhat bilgilerine dayanarak söylemek gerekirse, kâfi protein, kalsiyum ve D vitamini alımı, güneşten tertipli faydalanma ve sigara–alkol üzere kemik sıhhatini olumsuz etkileyen alışkanlıklardan uzak durmak da kıymetlidir. Bunun yanı sıra toplumsal boyutu da unutmamak gerekir. Küme antrenmanları, parkta yapılan yürüyüşler ya da komşularla hareket buluşmaları, yalnızca kas ve kemikleri değil; birebir vakitte ruh sıhhatini ve toplumsal bağları da güçlendirir. Zira sağlıklı yaşlanma, güçlü kaslarla olduğu kadar güçlü toplumsal alakalarla de mümkündür” dedi.
Aileyle yapılan fizikî aktiviteler daha fazla yarar sağlıyor
Yaşlı bireylerin fizikî aktivitelerinin artırılmasında ailelerinin üstleneceği rollere de dikkat çeken Doç. Dr. Hilal Denizoğlu Külli, “Araştırmalar gösteriyor ki yaşlı bireylerin sistemli antrenmana iştiraki, sadece fizyoterapistlerin yönlendirmeleriyle değil, tıpkı vakitte aile dayanağıyla de direkt bağlantılıdır. Örneğin torunlarla parkta oynamak, yürüyüşe çıkmak ya da kolay mesken antrenmanlarını birlikte yapmak, yaşlı bireyler için hem motive edici hem de keyifli bir toplumsal aktiflik haline gelir. Hatta kimi çalışmalar, aileyle yapılan fizikî aktivitelerin tek başına idman programlarına kıyasla daha yüksek devamlılık sağladığını vurgulamaktadır” dedi.
“Büyüklere saygı” anlayışı ziyan verebiliyor
İleri yaştaki bireylerin faal ve üretken kalmasının ehemmiyetini vurgulayan Doç. Dr. Hilal Denizoğlu Külli, kelamlarını şöyle tamamladı:
“Türk toplumunda ‘büyüklere saygı’ anlayışı, vakit zaman yanlış bir halde yaşlıları büsbütün pasif hale getirmeye dönüşebiliyor. ‘Sen hiç yorulma, biz taşırız, biz hallederiz’ diyerek aslında onları hareketsizliğe itiyoruz. Yaşlı bireyler de bazen bu gözetici hali kendileri talep ederek ‘Artık ben oturayım, gençler yapsın’ kanısına kapılabiliyor. Meğer hareketsizlik, bağımsızlığın kaybını hızlandırıyor. Burada aile bireylerinin rolü, yaşlıları ‘koruyup pasifleştirmek’ değil, inançlı sonlar içinde faal kalmalarını teşvik etmek olmalıdır. Torunun dedesiyle bahçede çiçek sulaması, aile üyeleriyle kısa bir yürüyüş yapılması, mutfakta iş paylaşımı üzere örneklerin hepsi fizikî aktivitenin doğal bir kesimidir. Velhasıl aile takviyesi, yaşlının hareket motivasyonunu artırır lakin ‘saygı’ ismi altında fonksiyonsuz hale getirmek yerine, yaşlı bireyi inançlı halde hareketin içinde tutmak en bedelli katkıdır. Zira yaşlıların en çok muhtaçlık duyduğu şey, sevdikleriyle birlikte ‘aktif ve üretken’ kalabilmektir.”
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
