Halk ortasında zatürre olarak bilinen pnömoni, akciğer dokusunun iltihaplanması sonucu oluşan bir hastalık. Dünyada ve ülkemizde hala en sık görülen enfeksiyonlardan biri olan zatürre birebir vakitte en kıymetli mevt nedenleri ortasında yer alıyor. O denli ki ülkemizde her yıl yaklaşık 300 bin şahsa zatürre tanısı konuluyor. Sıhhat Bakanlığı’nın 2023 yılı bilgilerine nazaran; hastaneye en çok yatış gerektiren bir enfeksiyon olan zatürre mevt sebepleri ortasında birinci 10’uncu sırada olmaya devam ediyor. Acıbadem Fulya Hastanesi Göğüs Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Reha Baran, sonbahar ve kış aylarında kapalı alanlarda daha fazla vakit geçirilmesi nedeniyle görülme sıklığı artan zatürrenin bilhassa ileri yaşta ve kronik hastalığı olan şahıslarda son derece önemli ve ölümcül seyredebileceğine dikkat çekerek, “Enfeksiyon sebebiyle bedendeki oksijen düzeyinin düşmesi tüm organları etkilemektedir. Bunun sonucunda akciğerin yanı sıra böbrek, kalp ile karaciğer yetmezlikleri gelişebilmektedir. Bilhassa 65 yaş üstü ve kronik hastalığı olan şahıslarda bu organlar çok daha kolay hasar görmektedir” diyor. Göğüs Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Reha Baran, hasebiyle zatürreden korunmanın yaşamsal değer taşıdığını vurgulayarak, “Bu enfeksiyondan en tesirli korunma metodu ise bilhassa 65 yaş üstü ve/veya altta kronik hastalığı olanların sistemli yıllık grip aşısı ve 1 defa zatürre aşısı yaptırmalarıdır” diyor.
Kapalı alanlarda süratle bulaşıyor
Sonbahar ve kış aylarında zatürrenin görülme sıklığı bariz halde artış gösteriyor. Bu artışın nedenleri ortasında grip (influenza), RSV (Respiratuar Sinsityal Virüs), koronavirus üzere teneffüs yolu virüslerinin bu mevsimlerde daha yaygın olmaları yer alıyor. Virüsler akciğerlerin savunmasını zayıflatıyor ve bakterilerin yerleşip iltihap yapmalarını kolaylaştırıyor. Soğuk havada kapalı ortamlarda uzun müddet vakit geçirilmesi de damlacık yoluyla bulaşan mikroorganizmaların süratle yayılmalarını kolaylaştırıyor. Birebir vakitte soğuk hava burun ve teneffüs sistemindeki savunma düzeneklerini zayıflatıyor. Güneş ışığının az olması da D vitamini seviyelerinin düşmesine ve bağışıklık sisteminin zayıflamasına sebep olabiliyor. Bu etkenler zatürrenin görülme sıklığını dolaylı olarak artırıyor. KOAH, kalp yetmezliği ve diyabet üzere kronik hastalıklar da soğuk havalarda kötüleşerek zatürrenin gelişimini kolaylaştırıyor.
Mikroplar oksijen düzeyini düşürüyor!
Bakterilerin, virüslerin ve az olarak mantar enfeksiyonlarının akciğerlere ulaşmasıyla gelişen zatürre bulaşıcı ve süratli ilerleyebilen bir hastalık. Çoğunlukla teneffüs yoluyla bulaşan zatürrenin bulaşma riski ise virüs yahut bakterilerin tipine nazaran değişiyor. Hasta bir kişi öksürürken yahut hapşırırken damlacıklar havaya karışıyor. Sağlıklı kişi bu damlacıkları soluduğunda mikroplar burun, boğaz yahut soluk borusundan akciğerlere ulaşıyor. Olağanda akciğerler kendini güzel koruyor; burun, soluk borusundaki tüyleri ve mukus ise mikropları dışarı atarken, bağışıklık hücreleri de mikropları yutuyor. Göğüs Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Reha Baran, “Ancak grip ve soğuk algınlığı üzere üst teneffüs yolu enfeksiyonu sonrasında, sigara kullanımında, bağışıklık sistemi zayıfladığında, çok yorgunlukta yahut beslenme bozukluğunda mikroplar akciğerin hava keseciklerine kadar ulaşmaktadır” ihtarında bulunuyor. Bedenin burada çoğalan mikropları yok etmek için iltihap aykırısı hücrelerini bölgeye gönderdiğini belirten Prof. Dr. Reha Baran, “Bu savaş sırasında alveoller, yani akciğer dokuları sıvı iltihap hücreleri ve bakterilerle dolmaktadır. Bunun sonucunda, bedende oksijen düzeyi düşerken; ateş, öksürük ve göğüs ağrısı üzere meseleler başlamaktadır” diyor.
Hafif öksürük ve ateş erken belirtisi olabilir!
Zatürre kolay bir soğuk algınlığı üzere başlayıp, süratle ağırlaşabilen bir hastalık. Başlangıcında ekseriyetle 38-40 derece ateş, titreme ve öksürük görülüyor. Önce kuru özellik sergileyen öksürük daha sonra sarı, yeşil yahut pas renginde balgamlı hale geliyor. Nefes alırken göğüste batar üslupta ağrı, halsizlik, yorgunluk, hafif antrenmanlarda yahut konuşurken hissedilen nefes darlığı, bilhassa virüs zatürrelerinde kas-eklem ağrıları, başka belirtilerini oluşturuyor. Prof. Dr. Reha Baran, bu periyotta tabibe başvurmanın yaşamsal değer taşıdığı ikazında bulunarak, “Risk kümesinde olanlarda ise yalnızca hafif öksürük ve ateş bile erken zatürre belirtisi olabilmektedir” diyor. Göğüs Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Reha Baran, erken teşhis konulduğunda enfeksiyonun akciğerin tamamına yayılmadan durdurulabildiğine işaret ederek, “Bu sayede teneffüs yetmezliği ve kan zehirlenmesi üzere komplikasyonlar önlenirken, hastaneye yatış ihtimali azalmaktadır. Bilhassa yaşlılarda ve kronik bir hastalığı olanlarda erken tedavi mevt riskini değerli ölçüde düşürmektedir” diye konuşuyor.
Bol sıvı alımı ve istirahat önemli!
Zatürrenin tedavisinde gaye enfeksiyonu yok etmek, akciğer işlevini düzeltmek ve nefes darlığı ile organ yetmezliği üzere komplikasyonları önlemek. Göğüs Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Reha Baran, bakteri kaynaklı zatürrelerde tedavinin temelini antibiyotiklerin oluşturduğunu belirterek, “Viral zatürrelerde ise antibiyotik etkisizdir. Bu durumda; bol sıvı alımı, istirahat, ateş düşürücü ilaçlar ve gerekiyorsa oksijen takviyesi kıymetlidir. İnfluenza (grip) kaynaklı gelişen zatürrelerde özel bir antiviral ilaçlar ve covid-19 üzere enfeksiyonlarda ise kortizon kullanılabilir” bilgisini veriyor.
Zatürreden korunmak için 8 kritik kural!
- Zatürre ve grip aşılarınızı yaptırın.
- Sigara ve alkolü kesinlikle bırakın.
- Ellerinizi sık sık sabunlu suyla en az 2 dakika boyunca yıkamayı alışkanlık edinin.
- Kapalı ortamlarda bulunmaktan kaçının, şayet mecbursanız kesinlikle maske kullanın.
- Hastalar ile yakın temasta bulunmamaya itina gösterin.
- Bağışıklık sistemini güçlendirmek için dengeli beslenin, bilhassa protein ve C vitamini istikametinden varlıklı besinler tüketin, kâfi müddet uyuyun, nizamlı idman yapın, gerilimi yönetmeye çalışın, kronik bir hastalığınız varsa tertipli olarak denetimini yaptırın.
- Odanızı her gün üç sefer olacak formda 15’er dakika havalandırın. Ayrıyeten, nem oranı çok düşük ortamlarda bulunmamaya dikkat edin.
- Soğuk havada burundan nefes alın. Burun, soğuk havayı akciğerlere ulaşmadan evvel ısıtır ve nemlendirir.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
