Üsküdar Üniversitesi NP Feneryolu Tıp Merkezi Çocuk ve Ergen Psikiyatri Uzmanı Dr. Öğr. Üyesi Neriman Kilit, çocuk disiplininde ödül-ceza istikrarının nasıl kurulması gerektiği ve gerçek disiplin formüllerinin nasıl uygulanması gerektiği hakkında bilgi verdi.
Önemli olan, davranışın artırılması ya da azaltılması…
Çocukların disiplinin 3 yaşından itibaren başladığını belirten Dr. Öğr. Üyesi Neriman Kilit, “Ardından her yaşa uygun halde bir disiplin verilerek devam eder. Disiplin, edimsel şartlandırma sistemiyle başlatılır.” dedi.
Edimsel şartlandırmanın, pekiştireçler ve cezalandırıcıları içeren bir süreç olduğunu aktaran Kilit, “Burada kıymetli olan, çocuğun yapmış olduğu bir davranışın arttırılması yahut azaltılması tarafındaki sistemlerdir. Mesela, çocuk yeni yemekleri tatmak istemiyorsa olumlu pekiştireçlerle davranış artırılabilir. Çocuk meskende pişen yemeği tattıktan sonra, çabucak gerisinden onun sevmiş olduğu yemekten biraz vererek yeni yemekleri tatma davranışını pekiştirebiliriz.” halinde konuştu.
Her vakit ödül vermek rüşvete dönüşebilir!
Ödül-ceza sisteminde unutulmaması gereken en kıymetli noktanın, üç mükafata karşılık bir ceza olması gerektiğini vurgulayan Dr. Öğr. Üyesi Neriman Kilit, “Esas olan ödül düzeneğiyle gitmektir. Lakin buradaki en büyük risk, mükafatın rüşvete dönüşmemesi gerekliliği. Yani çocuğa bir şey yaptırmak için her vakit ödül verilmez. Zira iş rüşvete yanlışsız döner.” dedi.
Ceza sisteminde olumlu cezalar ve negatif cezalar olduğunu lisana getiren Kilit, “Pozitif ceza, yapılan davranışın artmasını sağladığı için her ne kadar ismi müspet olsa da aslında istemediğimiz bir prosedür olarak karşımıza çıkar. Yani çocuğu dövmek, çocuğa bağırmak, çocuğu aşağılamak, çocuğu odasına kilitlemek ve odasından saatlerce çıkmasına müsaade vermemek üzere cezalardır.” açıklamasını yaptı.
Doğru cezalandırma, hak mahrumiyeti formunda olmalı!
Doğru cezanın nasıl olması gerektiğine değinen Dr. Öğr. Üyesi Neriman Kilit, “Doğru cezalar hak mahrumiyeti formunda olmalı. Tıpkı bizim olağan hayatta yapmış olduğumuz yanılgılar karşılığında bize verilen cezalar üzere. Mesela bir çalışan ay boyunca işe gitmez, vazifelerini yerine getirmezse kimse ona bağırmaz, dövmez, azarlamaz; lakin parasını vermez. Çocuğa da bu mantıkla ceza verilmeli.” dedi.
Doğru ceza sistemine örnek veren Kilit, kelamlarını şöyle tamamladı:
“Diyelim ki çocuğun bugün yarım saat ekran kullanma müddeti var. Ancak o gün yarım saatine uymadı ya da ödevini yaptıktan sonra yarım saat ekran kullanma mühleti var ama o gün ödevini yapmadı. Ne olmalı? O gün yarım saat ekran kullanma mühletini almamalı. Lakin sonraki gün üstüne düşen sorumluluğu yerine getirirse o yarım saati tekrar almalı. Cezalar üç günden fazla verilmez. Bilhassa küçük çocuklarda üç günden fazla cezayı çocuk başında tutamaz, neden cezalandırıldığını bile hatırlamaz. O yüzden hakikat cezalandırma, hak mahrumiyeti formundadır ve çocuğa bu durumun kibar ancak kararlı bir halde anlatılması gerekir. ‘Kibar ancak kararlı’ buradaki anahtar kelimedir.”
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
