Güneşin kendini en ağır halde hissettirdiği yaz ayları, cilt sıhhatini tehdit eden birtakım meseleleri da beraberinde getiriyor. Bu cilt meselelerinin başında “yaz mantarı” olarak bilinen “tinea versikolor” geliyor. Bilhassa genç erişkinlerde ve terlemeye yatkın bireylerde sıkça görülen bu mantar enfeksiyonu, ciltte renk değişiklikleri ve pullanma ile ortaya çıkıyor ve birçok vakit fark edilmeden ilerliyor. Pekala, yaz mantarı neden oluyor ve bu hastalıktan nasıl korunabiliriz? Memorial Ataşehir Hastanesi Dermatoloji Bölümü’nden Prof. Dr. Necmettin Akdeniz, bilhassa yaz aylarında görülen mantar enfeksiyonu hakkında bilgi verdi.
Yaz aylarının sessiz konuğu: Tinea versikolor
Tinea versikolor ya da öteki ismiyle “pityriasis versicolor”, ciltte makus yahut açık renk değişikliklerine neden olan yüzeysel bir mantar enfeksiyonudur. Halk ortasında yaz mantarı, ter mantarı, samyeli döküntüsü üzere isimlendirmeleri de vardır. Çoklukla sarımsı-beyaz, kahverengi yahut pembe lekeler halinde kendini gösterir. Deride hafif pullanma ve renk açılması ya da yoğunlaşması görülebilir. Sıklıkla göğüs, sırt, boyun ve omuz bölgelerinde oluşum gözlenir. Bu durum, “malassezia” ismi verilen bir maya mantarının ciltte çok çoğalması sonucu ortaya çıkar. Aslında bu mantar olağanda sağlıklı cilt florasında bulunur; lakin bedende birtakım faktörlerin değişmesi bu mantarın denetimsiz çoğalmasına yol açar.
Mantar sorunu yaz aylarında neden artıyor?
Bu sorunun yaz aylarında artmasının en kıymetli nedeni artan sıcaklık ve nemdir.
Yoğun bir biçimde güneş ışığına maruz kalma, terleme ve terleyen bölgenin nemli kalması da kıymetli bir etkendir. Bunun dışında dar, sentetik ve hava almayan kıyafetler giyilmesi, deniz ve havuz sonrası ıslak kalmak da yaz aylarında bir mantar çeşidi olan tinea versikolorun daha sık görülmesine neden olur. Tinea versikolorun en kıymetli tetikleyicileri sıcak hava ve nem olsa da yalnızca bu sebepler değildir. Genetik yatkınlık, bağışıklık sisteminin zayıflığı, yağlı cilt yapısı, gerilim, istikrarsız beslenme üzere faktörler de bu hastalığın oluşmasına yer hazırlayabilir.
Yaz mantarının 4 belirtisine dikkat!
- Ciltte açık ya da koyu renkli, yuvarlak-oval lekeler
- Hafif pullanma
- Güneş sonrası bronzlaşmayan bölgeler
- Hafif kaşıntı
Mantar, ciltte açık ya da koyu renkli lekeler bırakabilir
Malassezia mantarları, örneğin azelaik asit üzere melanin üretimini baskılayan birtakım asitler üretir. Bu durum, cildin bronzlaşmasını maniler yahut melanin üretimini azaltır. Güneşe maruz kalan sağlıklı cilt yoğunlaşırken, mantarlı alanlar güneşte açık renkli kalır. Esmer koyu ciltli bireylerde mantar nedeniyle epidermal hücrelerin kalınlaşması ve melanin birikimi görülür. Bu da ciltte koyu kahverengi yahut kırmızımsı lekeler oluşturabilir.
Gençlerde daha sık görülüyor
Yaz mantarı en sık ergenlik devrindeki bireylerde ve genç erişkinlerde görülür. Bunun nedeni ise bu yaşlarda yağ bezlerinin daha faal olması ve cildin yağlı yapısının malassezia mantarının çoğalmasını kolaylaştırmasıdır. Bu mantar, yağlı cilt yapısına sahip bireylerde daha sık görülebilir. Nemli ortamda yaşayan ve terlemeye yatkın bireyler de risk altındadır. Nadiren görülse de ergenlik öncesi devirdeki çocuklarda da gelişebilir. Bilhassa sıcak, nemli bölgelerde yaşayan çocukları bu kümeye dahil edebiliriz. Son olarak da beden bağışıklığını baskılayan hastalık ve ilaç kullanımı durumlarında bu sorun görülebilir.
Güneş lekesi ile karıştırmayın!
Mantarın sebep olduğu bronzlaşamayan açık renkli alanlar güneş lekesi ya da vitiligo ile karıştırılabilir. Şayet ciltte renk farkları, pullanma yahut kalıcı lekeler varsa kesinlikle bir dermatoloji uzmanına başvurulmalıdır. Tinea versikolor tehlikeli bir hastalık değildir ve bulaş riski yoktur. İç organlara ziyan verebilecek boyutta değildir. Lakin kozmetik açıdan çok rahatsız edici olabilir. Yaz mantarı tedavi edilmezse bu lezyonlar süratle yayılım gösterebilir. Bu yayılım cildin kozmetik görünümünü bozar ve bu durum bireyde vakitle özgüven kaybına da yol açabilir. Bu lekeler kimi vakit da deri lenfoması denilen mikozis fumgoides ile karıştırılabilir. Bu nedenle kesinlikle tabip değerlendirmesi gerekir. Muayene sonrası duruma nazaran mantar analizi yahut biyopsi yapılabilir.
Dirençli leke problemlerinde lazer tedavisi uygulanabilir
Tinea versikolor dediğimiz yaz mantarı, bilhassa yaz aylarında daha sık karşılaştığımız; lakin tedavisi mümkün bir deri hastalığıdır. Erken teşhis ve sistemli bakım ile süratlice denetim altına alınabilir. Muayene sağlandıktan sonra kişinin durumuna nazaran ketokonazol, selenyum, sülfit içerikli özel antifungal şampuanlar, topikal kremler ve losyonlar, ağızdan antifungal mantar ilaçları ile tedavi sağlanabilir. Mantar sebebi ile oluşan renk değişiklikleri, kalıcı değilse vakitle geçer; lakin dirençli pigment, leke problemleri varsa estetik gayeli lazer tedavileri uygulanabilir. Lakin tedavi sonrası devirde yeniden kişinin hijyen ve cilt bakımına kıymet vermesi gerekir. Zira nem ve sıcak ortamda bulunma ve terleme durumu devam ederse tekrar edebilir.
Yaz mantarından korunmak için 7 öneri
- Duş sonrası güzel kurulanın.
- Pamuklu, ferah giysiler tercih edin.
- Terledikten sonra kıyafetlerinizi, iç çamaşırlarınızı değiştirin.
- Yaz aylarında haftada 1-2 kere esirgeyici şampuanlar yahut sabunlar kullanın.
- Bağışıklığı güçlendirmek için yeşil sebzeler, probiyotik üzere antioksidan zengini besinler tüketin,
- Basit şeker ve işlenmiş besinleri azaltın.
- Hayatınızda gerilim idaresini sağlayın.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
