Koroner arter hastalığı, kalbi besleyen atardamarların, yani koroner arterlerin, ateroskleroz olarak isimlendirilen bir patolojik sistemle yapısal olarak bozulmasını tabir ediyor. Bu yapısal bozulma birden fazla defa damarda akut yahut kronik daralma yahut tıkanmayla kendini gösterip, hayatı tehdit edebiliyor. O denli ki tedavi edilmemiş yahut makus yönetilmiş koroner arter hastalığı; ani kalp vefatına, aritmilere ve kalp yetersizliğine sebep olabiliyor. Üstelik, tüm dünyada ve ülkemizde, mevt istatistiklerinde, bulaşıcı olmayan hastalıklar listesinin birinci sırasında, iskemik kalp hastalığı (koroner arter hastalığının farklı bir adlandırması) yer alıyor. Acıbadem International Hastanesi Kalp ve Damar Cerrahisi Uzmanı Dr. Ahmet Arif Ağlar, bu nedenle koroner arter hastalığında risk faktörlerine karşı tedbir alınmasının yaşamsal kıymete sahip olduğuna dikkat çekerek, “2019 yılında yayımlanan bir makalede; yaş, cinsiyet ve genetik etkenler üzere değiştirilemez faktörlerin, hastalığın meydana gelmesindeki öngörücü performansın yüzde 63 ila 80’ini oluşturduğu, değiştirilebilir risk faktörlerinin ise daha hudutlu tesirde olduğu belirtilmiştir. Bununla birlikte, değiştirilebilir risk faktörlerinin denetim altına alınmasıyla, koroner arter hastalığına bağlı klinik olaylarda manalı azalmalar olduğu görülmüştür. Sistemli sıhhat denetimleri yapıldığı ve risk faktörleri yönetildiği takdirde koroner arter hastalığına bağlı klinik olaylarda bariz bir azalma sağlanabilmektedir. Risk faktörlerini yönetmek ise güzel beslenmekten, kâfi fizikî aktiviteden, sigaradan uzak kalmaktan ve gerekiyorsa ilaç tedavisinden geçmektedir” diyor.
20 yaşında kalp ve damar sıhhatine yönelik muayene çok önemli!
Koroner arter hastalığı (KAH) birden fazla kere belirti vermeden ilerliyor. Hasebiyle, kalp ve damar sıhhati açısından risk oluşturan faktörlerin araştırılması ve gerekiyorsa ileri teşhis sistemlerinden faydalanılması için şikayet olmasa bile ilgili branşlara başvurulması büyük bir kıymete sahip. Kalp ve Damar Cerrahisi Uzmanı Dr. Ahmet Arif Ağlar, “Bu nedenle, 20 yaşında yapılacak bir doktor başvurusu sonrasında takip zaruriliği doğmazsa erkekler için 35 yaşında, bayanlar için 45 yaşında tarama muayenesi önerilir. Bu muayenelerden sonra takip sıklığı şahsa özel olarak belirlenir” diye konuşuyor.
KORONER ARTER HASTALIĞININ 10 DEĞERLİ NEDENİ!
Yaş
Koroner arter hastalığının yaygınlığı, hem erkeklerde hem de bayanlarda 35 yaşından sonra artış gösteriyor. 40 yaşından sonra KAH geliştirme riski erkeklerde yüzde 49, bayanlarda ise yüzde 32 oranında seyrediyor. Erkeklerde 45 yaşından sonra, bayanlarda ise 55 yaşından sonra risk besbelli olarak artıyor.
Cinsiyet
Erkekler, bayanlara kıyasla daha yüksek koroner arter hastalığı riski altında oluyor.
Aile öyküsü
Aile hikayesi de değerli bir risk faktörü. Bir çalışmaya nazaran; babasında ya da erkek kardeşinde 55 yaşından evvel, annesinde ya da kız kardeşinde 65 yaşından evvel KAH tanısı konulmuş olması risk faktörü kabul ediliyor.
Hipertansiyon
Arteryal hipertansiyon, atardamar duvarında oluşturduğu oksidatif ve mekanik gerilim yoluyla koroner kalp hastalığı için en değerli risk faktörü olarak kabul ediliyor. Her 3 hastadan yaklaşık 1’inde hipertansiyon bulunuyor. 2009 yılında yapılan ve 12 değiştirilebilir risk faktörünün karşılaştırıldığı bir derlemeye nazaran, hipertansiyon ile sigara kullanımı en fazla vefata neden olan etkenler olarak öne çıkıyor.
Hiperlipidemi
Hiperlipidemi, iskemik kalp hastalığı için en yaygın ikinci risk faktörü olarak kabul ediliyor. Dünya Sıhhat Örgütü’ne nazaran, yüksek kolesterol düzeyi yaklaşık 2.6 milyon mevte neden olmuş. Kalp ve Damar Cerrahisi Uzmanı Dr. Ahmet Arif Ağlar, yüksek trigliserid düzeylerinin de koroner arter hastalığı ile ilişkilendirildiğini belirterek, “Ancak bu ilgi daha karmaşıktır, zira santral obezite, insülin direnci ve makûs beslenme üzere öteki risk faktörlerine nazaran ayarlandığında bu bağlantı zayıflamaktadır. Bu nedenle, trigliseridlerin koroner arter hastalığı üzerindeki izole tesirini belirlemek zordur” bilgisini veriyor.
Diyabet
Prediyabet (Kandaki şeker düzeylerinin olağandan yüksek, fakat diyabet tanısı konulacak kadar yüksek olmaması) ile diyabet; kalp hastalığı ve inmeye yol açabilen değerli risk faktörlerinden. O denli ki diyabetli erişkin hastalarda kalp hastalığı oranı, diyabeti olmayanlara kıyasla erkeklerde 2.5 kat, kadınlarda ise 2.4 kat daha fazla görülüyor. 2017 yılında yapılan bir meta-analiz; Hemoglobin A1C düzeyi yüzde 7.0’nin üzerinde olan diyabet hastalarının, Hemoglobin A1C düzeyi yüzde 7.0’nin altında olanlara kıyasla kardiyovasküler vefat açısından yüzde 85 oranında daha yüksek riske sahip olduklarını ortaya koymuş.
Obezite
Kalp ve Damar Cerrahisi Uzmanı Dr. Ahmet Arif Ağlar, obezitenin koroner kalp hastalığı için bağımsız bir risk faktörü olduğunu belirtiyor. Obezitenin aynı vakitte hipertansiyon, hiperlipidemi ve diyabet üzere öteki risk faktörlerinin gelişme riskini de artırdığını belirten Dr. Ahmet Arif Ağlar, “Yakın tarihli bir çalışmada; demografik özellikler, sigara kullanımı, fizikî aktivite ve alkol alımı üzere değişkenler ayarlandıktan sonra, obezite sorunu yaşayan şahısların koroner kalp hastalığına yakalanma mümkünlüğünün 2 kat daha fazla olduğu gösterilmiştir” bilgisini veriyor.
Sigara kullanımı
Amerikan Besin ve İlaç Dairesi’ne (FDA) nazaran, kardiyovasküler hastalıklar yılda 800 bin vefata ve 400 bin erken mevte neden oluyor. Bu ölümlerin sırasıyla yaklaşık 5’te 1’i ve 3’te biri sigara kullanımına bağlı görülüyor. 2015 yılında yapılan bir meta-analiz, sigara kullanımının diyabet hastalarında koroner kalp hastalığı riskini yüzde 50 oranında artırdığını ortaya koymuş. Diğer bir 2015 meta-analizi ise 60 yaş üzerindeki hastalardan sigara kullananların kardiyovasküler hastalık riskinin iki kat arttığını, sigara kullanımını sonlandırmış olanlarda ise riskin yüzde 37’ye düştüğünü göstermiş. Ayrıyeten, sigara kullanmayan, lakin pasif olarak sigara dumanına sistemli olarak maruz kalan bireylerde, maruz kalmayanlara kıyasla koroner arter hastalığı riskinin yüzde 25 ila yüzde 30 oranında daha yüksek olduğu belirtiliyor.
Kötü beslenme
Doymuş yağ, uzun yıllar koroner kalp hastalığının gelişiminde değerli bir neden olarak görülürken, daha yeni derlemeler bu ilgiye dair kuşkuları artırıyor ve rafine şekerlerin tekrar öne çıkan temel risk faktörü olduğuna dikkat çekiyor. Araştırmalar, trans yağların lipit profili, endotelyal işlev, insülin direnci ve enflamasyon üzerindeki olumsuz tesirleri yoluyla kardiyovasküler hastalık riskini artırdığını daha net biçimde ortaya koyuyor. Son periyot çalışmalar ve sistematik derlemeler, kırmızı ve işlenmiş et tüketimi üzerine odaklanıyor. Bu çalışmalar; kırmızı et tüketiminin koroner kalp hastalığı ve kardiyovasküler olay riskini yüzde 15 ila 29, işlenmiş et tüketiminin ise yüzde 23 ila 42 artırdığını dengeli bir biçimde ortaya koyuyor. Çalışmaların birçoklarında günlük yaklaşık 50 ila 100 gram tüketim dikkate alınmış.
Sedanter hayat tarzı
Sedanter ömür üslubunun, yani hareketsiz ömrün, her türlü hastalık için risk faktörü olduğu söylenebilir. Kalp ve Damar Cerrahisi Uzmanı Dr. Ahmet Arif Ağlar, “Özellikle kalp ve damar sisteminin sıhhati için oluşturduğu tehlikeyi, sistemli antrenmanın sağladığı yararları ortaya koyunca daha uygun anlarız” diyerek kelamlarına şöyle devam ediyor: “Egzersiz, koroner arter hastalığının gelişimini önlemede gözetici bir faktör. 2004 yılında 52 ülkede, tüm kıtaları temsil eden ve 15 bin 152 olay ile 14 bin 820 denetim bireyin katıldığı bir olgu-kontrol çalışmasında, yetersiz fizikî aktivitenin miyokardiyal enfarktüs üzerindeki riski yüzde 12,2 olarak bulunmuş. Çeşitli gözlemsel çalışmalar, idmanı kendi tercihleriyle tertipli olarak yapan bireylerin morbidite ve mortalite oranlarının daha düşük olduğunu göstermiş. Bu esirgeyici tesirin muhtemel sistemleri ortasında; endotelyal nitrik oksit üretiminin artması, reaktif oksijen tiplerinin daha tesirli bir halde etkisiz hale getirilmesi ve gelişmiş damar oluşumu (vaskülogenezis) yer almaktadır.”
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
