Alzheimer hastalığının artan yaygınlığı, korunma sistemlerine olan ilgiyi de beraberinde getiriyor. Bu teknikler ortasında en tanınan olanı ise ‘beyni etkin tutmak için bulmaca çözmek’. NPİSTANBUL Hastanesi Nöroloji Uzmanı Prof. Dr. A. Oğuz Tanrıdağ, bu yaygın kanının hastalığın doğasıyla örtüşmediğini, hatta hastalar için zorlayıcı olabileceğini tabir etti.
Bulmaca neden tesirli bir hami değil?
Prof. Dr. Tanrıdağ, Alzheimer’ın, öncelikle yeni bilgileri öğrenme ve yakın periyot hafızasını (yakın bellek) hedef alan ilerleyici bir bunama (demans) tipi olduğunu lisana getirerek, “Hastalar ekseriyetle 40 yıl evvelki bir anıyı yahut bir sanatkarın ismini hatırlarken, bir gün evvel ne yediğini yahut yeni tanıştığı birinin ismini unutur. Bulmacalar ise büyük ölçüde yıllar evvel öğrenilmiş, eski hafızada depolanan bilgileri geri çağırmaya dayanır. Bulmaca çözme sırasında ekseriyetle eski bilgiler sınanır. Alzheimer’daki temel sorun eski hafızayla ilgili değildir, esasen hastaların birçoklarında bu bellek korunmuştur. Asıl sorun, yakın devirde öğrenilenlerin etkilenmiş olmasıdır.” diye konuştu.
Sudoku neden daha yararlı?
Yeni bilgileri hatırlamakta esasen zorlanan bir hastayı daima bulmaca çözmeye zorlamanın şahısta eza, başarısızlık hissi ve hatta depresyona yol açabildiğini kaydeden Prof. Dr. Tanrıdağ bu noktada, hafızadan çok mantıksal çıkarımı hedef alan Sudoku’yu işaret etti.
Sudokunun bulmaca çözmekten farklı olduğunu söyleyen Prof. Dr. Tanrıdağ, “Sudoku sırasında bireyler kendilerine verilen ihtimallerden mantıksal çıkarsamalar yapmak zorundadır. Yani sudoku boşu boşuna bellek zorlaması üzere bir çabayı değil, beynin ihtimaller üzerinde süreç yapmasını gerektirir ve her evrede çıkarsama değişir. Sudoku sırasında devreye giren bellek değil dikkat ve karar vermedir.”
Prof. Dr. Tanrıdağ, Sudoku’nun farkını ise şöyle açıkladı:
“Belleği değil, mantığı zorlar. Sudoku sırasında bireyler kendilerine verilen ihtimallerden mantıksal çıkarsamalar yapmak zorundadır. Dikkat ve karar vermeyi gerektirir. Sudoku boşu boşuna bellek zorlaması üzere bir çabayı değil, beynin ihtimaller üzerinde süreç yapmasını gerektirir ve her evrede çıkarsama değişir. Etkin süreç yaptırır. Sudoku sırasında devreye giren bellek değil, dikkat ve karar vermedir.”
Alzheimer biyolojik bir hastalık, güzel niyetle engellenemez
Prof. Dr. Tanrıdağ, Alzheimer’ın genetik ve biyolojik gerçeklerin başrolü oynadığı bir hastalık olduğunu unutmamak gerektiğini tabir ederek, beyinde ‘amiloid plakları’ ve ‘tau iğcikleri’ adı verilen olağandışı protein birikimleriyle karakterize olan bu hücre vefatı sürecinin, uygun niyetli zihinsel çabalarla önlenmesi yahut geri çevrilmesinin mantıken mümkün olmadığını belirtti.
Bu nedenle, bulmaca çözmenin faydalı olduğu niyetinin bilimsel bir ispattan çok, yerleşmiş bir beklenti olduğunu kaydeden Prof. Dr. Tanrıdağ, beyni zinde tutmak isteyenler için eski bilgileri tekrarlamak yerine, beyni yeni yollar düşünmeye, sorun çözmeye ve mantık yürütmeye zorlayan aktivitelerin tercih edilmesinin kritik kıymet taşıdığını kelamlarına ekledi.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
