Küçük ve Orta Büyüklükteki Teşebbüs (KOBİ) istatistikleri; Yıllık Sanayi ve Hizmet İstatistikleri ile Girişimcilik ve İş Demografisi çalışmalarına dayandığından, kelam konusu çalışmalarda gerçekleştirilen revizyonlar doğrultusunda KOBİ istatistiklerinde de revizyona gidilmiştir.
Ülkemizde ilgili mevzuat gereği ikiyüzelli bireyden az yıllık çalışan istihdam eden ve yıllık net satış hasılatı yahut mali bilançosundan rastgele biri 500 milyon Türk Lirasını aşmayan teşebbüsler Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmeler (KOBİ) olarak tanımlanmaktadır. Haber bülteninde; KOBİ’lerde teşebbüs sayısı, çalışan sayısı, ciro, teknoloji kullanımı gibi Türkiye İstatistik Kurumu tarafından gerçekleştirilen Yıllık Sanayi ve Hizmet İstatistikleri Araştırmasına ait istatistikler ile Dış Ticaret İstatistikleri, Girişimcilik ve İş Demografisi İstatistikleri, Araştırma-Geliştirme Faaliyetleri Araştırması ile Türk Patent ve Marka Kurumunun patent müracaat ve tescil istatistiklerine yer verilmektedir.
Sanayi ve hizmet bölümlerinde faaliyet gösteren 3 milyon 928 bin teşebbüs KOBİ sınıfına girmektedir
KOBİ’ler 2024 yılında toplam teşebbüs sayısının %99,6’sını oluşturdu. Buna karşılık; istihdamın %68,5’ini, işçi maliyetinin %43,5’ini, cironun %44,1’ini, üretim bedelinin %39,8’ini ve faktör maliyetiyle katma pahanın %41,2’sini oluşturdu.
Büyüklük kümelerine nazaran temel göstergelerin oransal dağılımı (%), 2024
KOBİ’ler en fazla ticaret bölümünde faaliyet gösterdi
Ekonomik faaliyetlerin istatistiki sınıflamasına (NACE Rev.2) nazaran 2024 yılında KOBİ’lerin; %35,1’i toptan ve perakende ticaret, motorlu kara taşıtlarının ve motosikletlerin tamiratı dalında faaliyet gösterirken, %15,3’ü ulaştırma ve depolama dalında, %12,1’i ise imalat sanayi dalında faaliyet gösterdi.
KOBİ istihdamı içindeki en yüksek oran imalat sanayi dalında oldu
2024 yılına ait olarak; imalat sanayi kesiminde faaliyet gösteren KOBİ’lerin istihdamının toplam KOBİ istihdamı içindeki oranı %25,4 olurken, işçi maliyeti için bu oran %33,5, ciroda %25,5, faktör maliyetiyle katma pahada %34,9 ve üretim kıymetinde ise %41,2 olarak gerçekleşti.
Orta ölçekli teşebbüslerde çalışan başına katma paha 2024 yılında 969 bin TL olarak gerçekleşti
Çalışan başına katma pahanın KOBİ’lerde ölçek ve yıllara nazaran değişimi (Bin TL), 2015-2024
KOBİ teşebbüsleri için 2015 yılında çalışan başına ortalama katma kıymet 26 bin TL iken, 2024 yılında bu kıymet 479 bin TL oldu. KOBİ kümeleri içerisinde 2015 ve 2024 yılları için en yüksek çalışan başına katma paha sırasıyla 46 bin TL ve 969 bin TL ile orta ölçekli teşebbüslerde gerçekleşirken, birebir yıllar için bu bedeller küçük ölçekli teşebbüsler için sırasıyla 31 bin TL ve 558 bin TL, mikro ölçekli teşebbüsler için ise 12 bin TL ve 175 bin TL olarak gerçekleşti.
KOBİ’lerde çalışan başına işçi maliyeti 2024 yılında 253 bin TL olarak gerçekleşti
Çalışan başına işçi maliyetinin KOBİ’lerde ölçek ve yıllara nazaran değişimi (Bin TL), 2015-2024
2015 yılında KOBİ teşebbüsleri için çalışan başına ortalama işçi maliyeti 17 bin TL iken, 2024 yılında bu bedel 253 bin TL oldu. KOBİ kümeleri içerisinde 2015 ve 2024 yılları için en yüksek çalışan başına işçi maliyeti sırasıyla 27 bin TL ve 439 bin TL ile orta ölçekli teşebbüslerde gerçekleşirken, tıpkı yıllar için bu bedeller küçük ölçekli teşebbüsler için sırasıyla 20 bin TL ve 310 bin TL, mikro ölçekli teşebbüsler için ise 8 bin TL ve 121 bin TL olarak gerçekleşti.
İmalat sanayindeki 3 bin 790 KOBİ yüksek teknoloji sınıfında üretim yaptı
İmalat endüstrinde KOBİ ve büyük ölçekli teşebbüslerin teknoloji seviyesine nazaran oranları (%), 2024
İmalat sanayi kesiminde faaliyet gösteren KOBİ’ler teknoloji seviyelerine nazaran sınıflandırıldığında, %54,8’i düşük teknoloji sınıfında üretim yaparken, büyük ölçekli teşebbüslerde bu oran %41,5 oldu.
KOBİ büyüklük kümelerine nazaran incelendiğinde; mikro ölçekli teşebbüslerin %56,2’si düşük teknoloji sınıfında üretim yaparken, %32,1’i orta-düşük teknoloji, %11,0’ı orta-yüksek teknoloji ve %0,7’si yüksek teknoloji sınıfında üretim yaptı. Buna karşılık küçük ölçekli teşebbüslerde bu oranlar sırasıyla %48,3, %32,7, %17,9 ve %1,1 iken, orta ölçekli teşebbüslerde %47,7, %31,0, %19,8 ve %1,5 oldu.
KOBİ’lerin 2024 yılında doğum oranı %15,9 oldu
2023 yılında doğan KOBİ teşebbüs sayısının, 2023 yılındaki etkin KOBİ teşebbüs sayısına oranı (girişim doğum oranı) %15,3 ve 2023 yılında doğan KOBİ teşebbüslerindeki istihdamın, 2023 yılındaki faal KOBİ’lerin toplam istihdamı içindeki hissesi %6,9 iken, 2024 yılında bu oranlar teşebbüs doğum oranında %15,9 ve istihdam hissesinde ise %7,0 olarak gerçekleşmiştir.
KOBİ’lerin 2024 yılında en yüksek doğum oranı %17,3 ile mikro ölçekli teşebbüsler olurken bunu sırasıyla %4,7 ile küçük ölçekli ve %4,2 ile orta ölçekli teşebbüsler takip etmiştir. Tekrar doğan teşebbüslerin istihdam içindeki oranlarında en yüksek oran %12,4 ile mikro ölçekli teşebbüsler olurken, bunu %2,7 ile küçük ölçekli ve %1,9 ile orta ölçekli teşebbüsler takip etmiştir.
KOBİ’ler toplam ihracatın %29,6’sını gerçekleştirdi
2024 yılına ait toplam ihracatın %29,6’sı, ithalatın ise %15,9’u KOBİ’ler tarafından gerçekleştirildi.
İhracat ve ithalatın KOBİ ve büyük ölçekli teşebbüslere nazaran oransal dağılımı (%), 2024
2024 yılı toplam ihracatında; mikro ölçekli teşebbüslerin hissesi %2,4 iken, küçük ölçekli teşebbüslerin hissesi %10,7, orta ölçekli teşebbüslerin hissesi ise %16,5 oldu. Büyük ölçekli teşebbüslerin hissesi ise %70,4 olarak gerçekleşti. KOBİ’lerin ihracatının %59,4’ü ticaret kesiminde gerçekleşirken, %34,3’ü ise imalat sanayi kesiminde gerçekleştirildi.
KOBİ’lerin ithalattaki hissesi %15,9 oldu
2024 yılı toplam ithalatında; mikro ölçekli teşebbüslerin hissesi %0,9, küçük ölçekli teşebbüslerin hissesi %5,2, orta ölçekli teşebbüslerin hissesi ise %9,8 oldu. Büyük ölçekli teşebbüslerin hissesi ise %84,1 olarak gerçekleşti.
KOBİ’lerin ithalatının %65,6’sı ticaret kesiminde gerçekleşirken, %25,8’i ise sanayi kesiminde gerçekleştirildi.
KOBİ’lerin ihracat ve ithalat bedelleri (Milyar ABD $), 2015-2024
KOBİ’lerin 2015 yılında 49 milyar dolar olan ihracat kıymeti 2024 yılında 76 milyar dolara yükseldi. İthalatta ise 2015 yılında 36 milyar dolar olan bedel, 2024 yılında 51 milyar dolara yükseldi.
KOBİ’lerin toplam ihracatının %48,0’ı Avrupa ülkelerine yapıldı
KOBİ’ler tarafından 2024 yılında yapılan ihracatın %48,0’ı Avrupa ülkelerine, %34,3’ü Asya ülkelerine gerçekleştirildi. KOBİ’ler ithalatının %48,1’ini Avrupa ülkelerinden, %42,9’unu ise Asya ülkelerinden yaptı.
KOBİ’lerin ihracat ve ithalat bedellerinin ülke kümelerine nazaran dağılımı (Milyon ABD $), 2024
KOBİ’lerin ihracatının %91,1’ini imalat sanayi eserleri oluşturdu
KOBİ’lerin 2024 yılı ihracatında öteki yerde sınıflandırılmamış makine ve ekipmanların hissesi %12,6, giysi eşyası dalının hissesi %10,8 olurken dokuma eserlerinin hissesi %7,5 oldu. KOBİ’lerin 2024 yılı ithalatında ise öne çıkan eserler, %16,0 ile öbür yerde sınıflandırılmamış makine ve ekipmanlar, %14,9 ile ana metaller, %12,5 ile kimyasallar ve kimyasal eserler oldu.
KOBİ’ler Ar-Ge harcamalarının %28,8’ini gerçekleştirdi
Mali ve mali olmayan şirketlerin 2024 yılına ait toplam gayri safi yurtiçi Ar-Ge harcamasının 119 milyar 151 milyon TL’sini KOBİ’ler gerçekleştirmiştir. Bu harcama mali ve mali olmayan şirketler Ar-Ge harcamasının %28,8’ini oluşturmaktadır. Tam Vakit Muadili (TZE) cinsinden mali ve mali olmayan şirketlerde toplam 203 bin 518 kişi Ar-Ge çalışanı olarak çalıştı. TZE cinsinden bu çalışanın %43,7’si KOBİ’lerde istihdam edilmiştir.
KOBİ’lerin 615 patenti tescil edildi
Büyüklük kümelerine nazaran patent müracaat ve tescil sayılarının dağılımı, 2024
2024 yılında KOBİ’lerin toplam patent müracaat sayısı bin 417 olurken, tıpkı yıl 615 patent tescil edilmiştir. KOBİ ölçeklerinde ise patent müracaatında 494 patent başvurusu ile küçük ölçekli teşebbüsler birinci sırada yer alırken patent tescilinde 237 patent tescili ile orta ölçekli teşebbüsler birinci sırada yer almıştır.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
