Üsküdar Üniversitesi NPİSTANBUL Hastanesi Uzman Klinik Psikolog Uluğ Çağrı Beyaz, ‘rage bait’ ismi verilen öfke tetikleyici dijital içeriklerin ferdi psikoloji, his düzenleme, davranışlar ve toplumsal kutuplaşma üzerindeki olumsuz tesirleri hakkında bilgi verdi.
Öfke uyandıran içerikler, daha dürtüsel davranmaya yol açıyor!
Öfkenin öbür temel hislerimize kıyasla yüksek uyarılmanın daha bariz olduğu bir his olduğunu lisana getiren Uzman Klinik Psikolog Uluğ Çağrı Beyaz, “Öfke hissettirebilecek bir duruma karşı zihnimiz; ‘bir sorun ya da tehlike var, aksiyona geç’ halinde sinyal verir.” dedi.
Oxford Sözlüğü tarafından yılın sözü seçilen ‘rage bait’in, çevrimiçi etkileşimi artırmak için öfkeyi tetikleyen, kışkırtıcı yahut incitici paylaşımlar manasına geldiğini aktaran Beyaz, “Rage bait bu öfke halini direkt tetikleyebilecek bir boyutta karşımıza çıkıyor. Bu mevzuyla ilgili yapılan çeşitli çalışmalardan çıkabileceğimiz sonuçların rage bait ile birtakım davranışların değişebileceğini bize gösteriyor. Örneğin, öfke uyandırabilecek bir içeriğin duygusal beyefendisini tetiklemesi nedeniyle, daha akılcı yahut sağlıklı düşünmek ve davranmak yerine, daha dürtüsel yani sonuçların düşünülmeden harekete geçilmesi kelam konusu olabilir. Bunun yanı sıra öfkeyi tetikleyen veyahut şok edici içeriklere maruziyet, olağan içerikler karşısında dikkat müddetlerini kısaltıp olumsuz tarafta tesir edebiliyor. Ayrıyeten öfke karşısında savaş modunun açılmasıyla toplumsal medya tüketimi artabiliyorken, gündelik hayatta da empati göstermede zahmet ve beraberinde de daha tartışmacı bir kimliğe bürünme kelam konusu olabiliyor.” açıklamasını yaptı.
Rage bait’e ağır maruz kalmak, his düzenleme hünerini zayıflatabilir!
Rage bait içeriklere maruz kalmanın his düzenleme maharetinde zedeleyici denilebilecek bir tesiri bulunduğuna dikkat çeken Uzman Klinik Psikolog Uluğ Çağrı Beyaz, şunları söyledi:
“Rage bait’e ağır maruz kalan ya da bu cins içerikleri tercih eden bireylerin beynindeki prefrontal korteks (yani düşünme, karar verme ve idari misyonlar üzere bilişsel maharetlerde rol oynayan kısım) aktivitesinde azalmalar görülebilir. Bu durum öfke ve şok uyandırması sebebiyle limbik sistemi (duygusal beyin) daha aktive edici formda çalıştırmakta. Bu da his düzenleme kasının zayıflamasına tesir eder. Daima bir ‘savaş ya da kaç’ modunun faal olması gerilime dayanma hacmini azaltır. Gündelik hayatta daha tahammülsüz olmayı ve öfke denetim zahmeti yaşamayı artırabilir yahut rage bait’e devamlı maruziyet kişiyi gerçek üzücü ve öfke hissettirici durumlara karşı hissizleştirip duyarsız hale de getirebilir.”
Rage bait içeriklerini haftada 2 saatten fazla tüketenlerde depresyon riski yüzde 37 artıyor!
‘Rage bait’in en tehlikeli sonuçlarından birinin toplumsal kutuplaşmayı derinleştirebilme potansiyeli olduğunu kaydeden Uzman Klinik Psikolog Uluğ Çağrı Beyaz, “Bir sıkıntıyı iki zıt kutbun varlığı üzerinden değerlendirenler kendilerini otomatik olarak bir tarafa yerleştirebiliyor. Bu durum, ortak alanın boşalmasına ve uç görüşlerin daha da belirginleşmesine yol açabiliyor.” dedi.
Yani bu tıp içeriklerin, bu ayrımdaki şahısların kendi görüşlerine olan inancını daha da pekiştirmesine neden olabildiğine işaret eden Beyaz, “Kişiler daha radikal bir hale bürünebiliyor. Zihinsel gettolaşmalara hizmet edebiliyor. Rage bait içeriklerin ferdi ruhsal sıhhat üzerindeki potansiyel zararları açısından birçok şeyden bahsetmek mümkün. 2023’te yapılan bir meta tahlile nazaran, hafta da 2 ve daha fazla saat rage bait usulü içerik tüketen bireylerde depresif belirti riski yüzde 37 artabiliyor. Bu etkileşime girme, bireylerde gerilim hormonunun salgılanmasına ve beraberinde de anksiyete, tükenme ve ümitsizlik hali uyandırabilmekte.” formunda konuştu.
Rage bait’in emelini fark etmek, bu içeriklerin üzerimizdeki tesirini azaltır!
Özellikle çocuk ve ergenlerde bu durumun önemli bir ehemmiyete sahip olduğunu vurgulayan Uzman Klinik Psikolog Uluğ Çağrı Beyaz, “Özellikle prefrontal korteks gelişiminin 25 yaş civarına kadar devam ettiğini göz önünde bulundurursak, rage bait çocuk ve gençler için daha vahim bir noktada karşımıza çıkıyor.” dedi.
‘Rage bait’ düşük empati, agresyon ve dürtü denetim zahmetine sebebiyet verebildiği için, çocuk ve ergenlerde bu sıkıntıların daha kökleşmeye gitme potansiyeli taşıdığının altını çizen Beyaz, kelamlarını şöyle tamamladı:
“Çatışma ve saldırganlığın olağan olduğu bir çarpık dünya algısı şekillenmekte ve nezaketin, zayıflık olarak görülmesine sebebiyet vermekte. İlaveten rage bait usulü yüksek duygusal uyarana maruziyet, gündelik hayatın olağan akışındaki düşük uyarılma etkenlerine odaklanmakta zorlanmayı artırabilmektedir.
Öfke bizleri çarçabuk güdüleyen bir his. Fakat tavır ve davranışlarımıza taraf vermesi sonucunda pişmanlık yaşatabilen bir bedeli de var. Bu nedenle öfke yahut şok uyandırabilecek içeriklerden, bağlantılardan hatta şahıslardan mümkün olduğunca uzaklaşabilmeli ve bir aralık oluşturabilmeliyiz. Zati özü itibariyle ‘rage bait’in amacının farkındalığına erişmek onun içeriğinin gücünün azalmasını sağlayacaktır. İçeriklere bu bilişsel filtreyle yaklaşmak duygusal bir aralık için makul bir opsiyon.”
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
