Türkiye, ölçek ve sürat açısından bakıldığında, kentsel dönüşüm deneyimiyle adeta bir laboratuvar misyonu görüyor. Yalnızca büyükşehir ölçeğinde dahi kıymetli adımlar atıldı. Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nın paylaştığı datalara nazaran İstanbul’da bugüne kadar yaklaşık 800.000 bağımsız kısım kentsel dönüşüm kapsamında yenilenerek hak sahiplerine teslim edildi. 6 Şubat 2023 sarsıntıları sonrasında, 2025 sonuna kadar bölge genelinde 453.000 konutun tamamlanması hedefleniyor. Bu süreç için ayrılan tekrar inşa bütçesi 2 trilyon TL’yi aşıyor. Bir öbür tabirle, Türkiye bugün hem afet odaklı yine inşa hem de planlı kentsel dönüşüm alanlarında, pek çok ülkenin onlarca yılda yakalayamadığı bir ölçeği yalnızca birkaç yıl içinde yönetmek zorunda.
NOVO Şirketler Grubu Yönetim Kurulu Lideri Aytuğ Dikbaşer, bu tabloyu şöyle pahalandırıyor: “Kentsel dönüşüm Türkiye’de artık yalnızca bina yenileme faaliyeti değil; finansmandan mühendisliğe, hukuktan sosyolojiye uzanan, çok aktörlü bir dönüşüm ekosistemi. Yanlışsız planlama ve şeffaflıkla yönetildiği takdirde, Türkiye bu ekosistemiyle bölgesine ve dünyaya model olabilecek güçtedir.” Dedi.
Birleşmiş Milletler ve UN-Habitat raporları, kentlerin bugün global sera gazı emisyonlarının yaklaşık %70’inden sorumlu olduğunu ve dünya nüfusunun çoğunluğunu barındırdığını ortaya koyuyor. Buna karşın, pek çok ülkede kentsel dönüşüm; modül parça ilerleyen, daha çok “yenileme” odaklı, afet riskinden fazla estetik odaklı projeler halinde karşımıza çıkıyor. Türkiye’nin farkı ise afet odağında inançlı hayat eksenine oturma, kamu kurumlarının kurumsal ölçek iktisadı ve proje idare kapasitesi bedeli ile öne çıkıyor.
Dünya Bankası bilgilerine nazaran, 1 milyonun üzerinde nüfusa sahip kentsel alanlarda yaşayan kişi sayısı Türkiye’de 2024 prestijiyle 33 milyonu aşmış durumda. Bu da Türkiye’yi, mega kent ve büyük metropol tecrübesi açısından Avrupa ve OECD liginde ön sıralara taşıyor. Dikbaşer’e nazaran, bu tablo Türkiye’ye kıymetli bir rekabet avantajı sunuyor: “Bugün dünyada hem bu ölçekte kentleşen hem de bu kadar kısa müddette yapı stoğunu yenileme mecburiyeti olan ülke sayısı çok az. Türkiye, yanlışsız stratejilerle hareket ettiği takdirde, kentsel dönüşüm know-how’ını yalnızca kendi içinde değil, bölge ülkeleriyle de paylaşabilecek, mühendislik ve danışmanlık ihracatı yapabilecek düzeyde.” Dedi.
Kentsel Dönüşüm: Yalnızca Bina Değil, Ömür Kalitesi Dönüşümü
Küresel ölçekte bakıldığında, konut krizinin 2,8 milyardan fazla insanı etkilediği, plansız büyüyen kentlerin iklim risklerini artırdığı vurgulanırken, Türkiye’deki kentsel dönüşüm siyasetleri; güç verimli binalar, ulaşım çizgilerine entegrasyon, toplumsal ve kültürel donatı alanları üzere parametrelerle ele alındığında, yalnızca betonun değil, ömür kalitesinin dönüşmesi manasına geliyor. Aytuğ Dikbaşer, bu noktaya bilhassa dikkat çekiyor: “Biz NOVO Şirketler Kümesi olarak kentsel dönüşüme yalnızca ‘’eskiyi yık, yeniyi yap’’ mantığıyla bakmıyoruz. Mahalle dokusunun korunması, toplumsal bağların güçlenmesi, çocukların ve yaşlıların inançla yaşayabileceği sokaklar tasarlamak, en az statik proje kadar değerli. Gerçek dönüşüm, betonarme kadar insanı da merkeze alan dönüşümdür” dedi.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
