Yapılan araştırmalar, yardım etmenin beyinde memnunluk hormonu yani endorfini artırdığını ortaya koyuyor. Toplumsal yardımlaşmanın en değerli örneklerinden birinin kan bağışı olduğunu belirten Anadolu Sıhhat Merkezi Hastanesi’nden Klinik Mikrobiyoloji Uzmanı Doç. Dr. Melda Özdamar, “Sosyal sorumluluk şuurunu artıran kan bağışı, topluma katkı sağlama hissiyle bireyde gerilim ve depresyon belirtilerinin azalmasına da yardımcı olabilir. Bu yararlı alışkanlık, toplumu acil durumlara karşı hazırlıklı olmaya teşvik ederken bir yandan da sistemli bağışçıların sıhhat durumlarını daha uygun tanımalarına ve acil durumlarda daha organize hareket etmelerine imkan sağlar” dedi.
Türkiye’nin kan bağışı oranlarında gelişmiş ülkeler düzeyine ulaşabilmesi için bağışçı sayısının artması gerektiğinden bahseden Anadolu Sıhhat Merkezi Hastanesi’nden Klinik Mikrobiyoloji Uzmanı Doç. Dr. Melda Özdamar, “Ülkemizdeki kan bağışlarının büyük bir kısmını organize eden kurum Türk Kızılay’ın datalarına nazaran 2023 yılında toplam 2,5 milyon ünite kan bağışlandı. 300’den fazla taşınabilir kan bağışı noktasıyla tertipli kan veren 1,2 milyon şahsa kolaylık sağlanıyor. Türkiye’de her 1.000 şahıstan yaklaşık 14–16’sı tertipli kan bağışı yaparken Dünya Sıhhat Örgütü’ne nazaran bu oran gelişmiş ülkelerde 32 olarak öne çıkıyor. Ülkemiz kan bağışında dünya ortalamasının üstünde ama gelişmiş ülkelerin gerisinde olduğu için tertipli bağış alışkanlığı ehemmiyet verilmesi gereken bir konu” halinde konuştu.
Aç karınla kan bağışı yapılmamalı
Kan bağışının akabinde hafif seyreden kimi yan tesirler oluşabileceğine değinen Özdamar, “Bağış sonrası hafif baş dönmesi yahut baygınlık hissi yaşanabilir. Bu yan tesir ekseriyetle kişinin gereğince su içmemesi ya da aç karınla bağış yapmasıyla bağlantılıdır. Çoklukla birkaç dakika dinlenmek ve bol sıvı tüketmek bu şikâyeti ortadan kaldırır. Bir öbür yan tesir olarak iğne yapılan bölgede hafif ağrı, morarma yahut şişlik oluşabilir; bu durum da çoğunlukla kısa müddette resen düzelir. Az hadiselerde, iğne hudut uçlarına yakın bir damardan yapılmışsa kısa vadeli uyuşma yahut karıncalanma hissi de oluşabilir lakin uzun sürerse doktor değerlendirmesi gerekebilir. Bağış sonrasında beden kaybedilen kanı telafi etmeye çalışacağı için hafif yorgunluk ve halsizlik hissedilebilir. Bol sıvının yanında hafif besinlerle beslenmek süratli bir toparlanma sağlar. Çok ender olarak ise gerilim, sıvı eksikliği ya da ani kalkma üzere nedenlerle bayılma yaşanabilir. Bu nedenle bağıştan sonra en az 10-15 dakika dinlenmek ve birdenbire ayağa kalkmamak sıklıkla tavsiye edilir” dedi.
Doç. Dr. Melda Özdamar kan vermeden evvel bağışçılara dikkat etmeleri gereken noktaları sıraladı:
- Kan bağışı aç karnına yapılmamalı. Süreçten birkaç saat evvel bilhassa demir açısından güçlü kırmızı et, ıspanak ve baklagiller üzere besinlerle hafif ve istikrarlı bir öğün tercih edilmeli. Kandaki yağ oranı çok yüksek olursa bağışlanan kanın işlenmesi zorlaşabileceği için fastfood ve kızartma üzere çok yağlı yiyeceklerden kaçınılmalı.
- Vücudun sıvı istikrarı düzgün olursa, kan alma süreci daha rahat gerçekleşir ve baş dönmesi üzere şikayetler azalır bu nedenle bağış öncesindeki 24 saat içinde bol su içilmeli.
- Uykusuzluk, tansiyon düşüklüğü ve bayılma riskini artırabileceği için kan bağışından evvelki gece en az 6-8 saat uyumaya ihtimam gösterilmeli.
- İşlemin en az 24 saat öncesinden alkol tüketimi bırakılmalı. Bedenden su atılımını artıracağı ve sıvı kaybına yol açabileceğinden çay, kahve ve güç içeceği üzere çok kafeinli içecekler de sonlandırılmalı.
- Kan alma sürecini kolaylaştırmak için kısa kollu ya da basitçe sıvanabilen giysiler tercih edilmeli.
- Bağış yapacak kişi kendini güzel hissetmiyorsa örneğin ateş, boğaz ağrısı, halsizlik üzere şikayetleri varsa bağışı ertelemeli.
- Düzenli kullanılan ilaçlar, yeni geçirilen hastalıklar yahut ameliyatlar kesinlikle kan merkezi yetkilisine bildirilmeli.
- Yasal prosedür gereği kişinin yanında kesinlikle; kimlik kartı, ehliyet yahut pasaport üzere resmî bir evrak bulunmalı.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
