Her yıl 10 Ekim’de kutlanan Dünya Ruh Sıhhati Günü kapsamında, Dünya Sıhhat Örgütü (DSÖ) bu yılın temasını “Hizmetlere Erişim: Felaketlerde ve Acil Durumlarda Ruh Sağlığı” olarak belirledi. Tema, global ölçekte artan istikrarsızlık devirlerinde bireylerin ruh sıhhatini koruyabilmelerinin ve dayanak hizmetlerine erişimlerinin ehemmiyetine dikkat çekiyor.
Üsküdar Üniversitesi Kurucu Rektörü, NPİSTANBUL Yönetim Kurulu Lideri ve Psikiyatrist Prof. Dr. Nevzat Tarhan, krizlerde ruhsal sağlamlık konusunda değerlendirmelerde bulundu.
Kriz devirlerinde ruhsal dayanıklılık
Prof. Dr. Nevzat Tarhan, çağdaş hayatın getirdiği yoğunluğun insanları ruhsal bir yorgunluğa sürüklediğini ve bu durumun farkında olmadan birikimlere yol açtığını belirterek, “Çağımızın en büyük ziyanlı davranışlarından biri, ağır ve rutin hayat. Beşerler toplumsal bir yoğunluk içerisinde ve bu durum çok fazla fark edilmiyor. Kendilerine dur, düşün, yine başla yapmalılar.” diye konuştu.
Kriz idaresinde risk tahlilinin kıymetini vurgulayan Prof. Dr. Tarhan; “Kriz idaresindeki en kritik nokta krize hazırlıklı olmaktır. Kişi krize hazırlıklıysa krizi çok rahat yönetir. Hazırlıklı değilse panik yapar. Mesela doğu toplumlarının çok zayıf taraflarından birisidir. Mesela bir kriz olduğu vakit onu yönetiyoruz, kurtarıyoruz lakin krizin çıkmaması için hazırlığımız kâfi değil. Risk tahlili ve risk idaresi yok. Onun için krizden evvel risk tahlili yapıp risk idaresi yaparsanız o krizi âlâ yönetirsiniz. Bu da doğal bilgeleşmeyle ilgili.” sözünde bulundu.
Prof. Dr. Nevzat Tarhan, kriz periyotlarında ruhsal dayanıklılığın insanın öğrenebileceği ve geliştirebileceği bir maharet olduğunu belirterek, “Krizleri bir dayanıklılık eğitimi üzere görmek gerekiyor. Yaşanan her zorluk, insanın içsel gücünü fark etmesi için bir fırsattır.” dedi.
“Zaman vakit fabrika ayarlarına dönülmeli”
Bireylerin tıpkı bir aygıtın fabrika ayarlarına dönmesi üzere, kendilerini de muhakkak aralıklarla “refresh” etmeleri gerektiğini söz eden Prof. Dr. Nevzat Tarhan, “Bu, hayatı daha sağlıklı, verimli ve huzurlu bir halde yaşamanın anahtarı. Denetim edilebilen gerilim insanı geliştirir.” dedi.
İnsanın kendi varoluşunun farkında olan tek varlık olduğunu ve hasebiyle özgür iradeye sahip olduğunu lisana getiren Prof. Dr. Tarhan, bu özgür iradenin şahsa amaç belirleme, gelecek projeksiyonu oluşturma ve stratejileri gözden geçirme sorumluluğu yüklediğini söyledi.
“Beynimizin kendini programlama özelliği var. Şayet biz kendi kendimizi programlamazsak dış olaylar bizi programlıyor. Kendimizi yenilemek aslında kendimizi programlamak ve güncellemektir.” diyen Prof. Dr. Tarhan, bu bağlamda, hayatı verimli kullanmanın ve manalı bir geçmiş bırakabilmenin değerine dikkat çekti.
“Geçmişte yaşayan beşerler keyifli ve huzurlu olamaz”
Prof. Dr. Nevzat Tarhan, “anı yaşamak değil anda yaşamak” ideolojisinin kıymetine dikkat çekerek, “Geçmişte keşkelerle yaşayan yahut gelecekle ilgili çok dertler taşıyan beşerler huzurlu olamaz. Keşke ve sanki sözleri altında insan eziliyor. Huzurlu insan geçmişi kıymetlendirir, dersler çıkarır, geleceğe bakar, planını yapar ancak bugünü kendiyle barışık olarak yaşar. Bu nedenle kendiyle barışık olarak yaşamak sözü, huzur sözünü çok hoş tabir ediyor.” dedi.
Acıyı kabullenmek ve yönetmek
“İnsan en makûs ortamda bile olsa huzurlu olmayı başarabiliyor. Huzuru yakalayabilmek, acıdan, olumsuzdan kaçmak değildir. Olumluyu ve olumsuzu birlikte ele alıp, oradan dersler çıkarıp olumluya gerçek bir şey yapabilmektir.” diyen Prof. Dr. Tarhan, zorluklar karşısında dirençli olmanın ehemmiyetini vurguladı.
Prof. Dr. Tarhan, kişinin “olması gereken benliği” yakaladığında huzuru bulacağını, bunun için de içsel bir seyahate çıkıp kendini tanıması gerektiğini tabir etti.
‘Wellbeing’ (afiyette olma hali)
Beynin serotonin salgıladığı “rahatlatıcı his durumu” ile faal ve inançlı duygulanımı bir ortada direktörün huzur olduğunu söyleyen Prof. Dr. Tarhan, buna “öznel yeterli oluş” yahut literatürdeki ismiyle “Wellbeing” (Afiyette olma) dendiğini söyledi.
Prof. Dr. Tarhan, afiyetin psikolojik rahatlık ve güzellik olduğunu, bunun bedensel sıhhatle birleştiğinde gerçek huzurun ortaya çıktığını söz ederek, “Kabul edeceksin, kabul etmek teslim olmak değil. Yanlışları kabul edeceksin ancak bunu yöneteceksin.” diyerek, dinginlik ve sakinliğin ön şartının kabullenme olduğunu vurguladı.
“Şükrün ölçüsü kanaattir…”
Huzurun, sahip olunan şeylerin değerini bilme, yetinmenin kanaat hissiyle bağlı olduğunu belirten Prof. Dr. Tarhan, “Şükrün ölçüsü kanaattir. Kanaat eden bir kimse şükrediyor demektir. Küçük şeylerden memnun olabilmek. Bunu başardığın vakit şükür hissinin kavramsal manasını yerine getirmiş oluyorsun.” diye konuştu.
“Şükür duygusu beşere kendini düzgün hissettiriyor ve huzura ulaştırıyor.” diyen Prof. Dr. Tarhan, sabah kalktığında sahip olunan temel nimetlerin farkında olmanın, olumsuz niyetleri uzaklaştırmanın ve rutin şeylerden keyifli olmanın huzuru yakalamanın anahtarı olduğunu söyledi.
Zihinsel ve duygusal olgunluk
Ruhsal manada büyümenin zihinsel ve duygusal olgunluk olmak üzere iki kıymetli ayağı olduğunu belirten Prof. Dr. Tarhan, “Zihinsel olgunluk, kişinin mantık, muhakeme, tahlil, konuşma, hesaplama üzere akademik muvaffakiyet ile ilgili taraflarıdır. Duygusal boyutu ise kişinin daha çok içsel muvaffakiyetle ilgili olan boyutudur. Bu ikisi istikrarlı bir halde gittiği vakit olgunluk ortaya çıkıyor.” dedi.
Prof. Dr. Tarhan, eğitim sistemimizin daha çok zihinsel olgunluğu ölçtüğünü, lakin davranışsal ve duygusal olgunluğun eksik kaldığını vurguladı.
“Olgunluk öğrenilen bir şeydir”
Olgunluğun yaşla değil, öğrenildiğini ve bir süreçle elde edildiğini tabir eden Prof. Dr. Tarhan, “Olgunlaşma anlık bir durum değildir, hayat uzunluğu süren bir süreçtir. O nedenle de olgunlaşma bir durak değildir, seyahattir.” tabirinde bulundu.
Hatadan ders almanın olgun kişinin en büyük özelliği olduğunu söyleyen Prof. Dr. Tarhan, akıllı insanların diğerlerinin yanılgılarından da ders çıkararak tıpkı yanlışları yapmadığını lisana getirdi.
Sorumluluk şuuru ve narsisizm salgını
Sadece kendine yararlı olmayı düşünen insanların bencil olduğunu vurgulayan Prof. Dr. Tarhan, bireyin içinde yaşadığı topluma, ailesine, vatanına ve yaratıcısına karşı sorumlulukları olduğunu belirtti.
Kapitalist sistemin ve varoluşçu ideolojinin insanı bencilliğe sürüklemesini eleştiren Prof. Dr. Tarhan, “Narsisizm salgın haline geliyor. Bunu yapan da hayat ideolojimizin değişmesi. Onun için evvel kendimizi sonra çocuklarımızı düzeltmeliyiz.” diye konuştu.
Hayatın emelinin bencillik, haz peşinde koşmak yahut narsist olmak olmadığını anlatan Prof. Dr. Tarhan, “Hatalar birer eğitmen, tenkit de bir armağandır. Tenkide açık olmak özgüven gerektirir ve olgunluk işaretidir.” biçiminde konuştu.
İnsan yaş alarak değil, yaşayarak olgunlaşıyor
Prof. Dr. Tarhan, insanın yaş alarak değil, yaşayarak olgunlaştığını, daima kendini geliştirerek bu yolda ilerlediğini lisana getirerek, olgunlaşmanın önündeki mahzurlardan birinin de şikayetçilik olduğunu, insanların olumlu istikametleri görmeyi öğrenmesi gerektiğini söz etti.
“Akıl bizim için pusuladır. Lakin akılla kalbi birleştirmek gerekiyor. Akıl her şeyi göremiyor. Aklın görebildiği uzaklık kısıtlı. Lakin hisleri da katarsak sezgisel algılamalar oluyor.” diyen Prof. Dr. Tarhan, eleştiriye açık olmanın ve çoğulcu özgürlükçü bir bakış açısına sahip olmanın değerini vurgulayarak kelamlarını tamamladı.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
